Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1988, Page 97

MANNAMINJAR SEM MÆLDAR VORU UPP OG RANNSAKAÐAR
101
ellegar sparkast upp við notkun hússins. Því áreiðanlegt er, að bæði
aðaltóft og viðbygging eru yngri, og sennilega miklu yngri en frá 1362.
Bæjarhús hafa þetta ekki verið, en ekki er með öllu ljóst til hvers tóftin
hefur verið notuð. Mætti hugsa sér, að hér hefðu verið kvíar, þótt
undarlegt væri að hlaða svo háa veggi að þeim.
Auk þessara aðaltófta sjást merki eftir að því er virðist fimm aðrar
tóftir innan túngarðsins (sjá lð.mynd). Þrjár eru greinilegastar. Austan
við (1), ofarlega í hólnum, er aflöng, ferhyrnd dæld (2), um 5 m löng
og 2ja m breið. Ekki sér móta fyrir ákveðnum veggjum, en þetta gætu
þó verið óljósar leifar eftir tóft.
Norðan við (1), við hólræturnar, er lítil ferhyrnd tóft (3), um 2,5 m
að lengd innan og 1,4 m breið. Dyr vísa til suðvesturs. Vestan við (3),
hornrétt á og grafin niður upp í túngarðinn, er ferhyrnd tóft (4). Innan
lengd er um 5 m, breidd um 3 m. Dyr vísa til suðurs. Suðvestan við
(4), upp í túngarðinn, er lítil, ferhyrnd tóft (5), um 2 m í þvermál að
innan. Allar tóftirnar eru vel grónar og þær þrjár síðasttöldu eru mjög
greinilegar.
Rétt suðaustan við (5) er útflattur hóll (6), um 7,2 m í þvermál rnest.
Grjót er í hólnum og talið líklegt, að hér hafi verið tóft. Grafið var ofan
í hólinn 1971, og aftur 1981. Fyrst kom hvíta gjóskulagið frá 1362 í ljós
á 20 sm dýpi, síðan 30-40 sm þykkt moldarlag, en undir því eldhús-
öskulag, blcik móaska með dökkum kolakennduna flikrum í, 1-3 sm
þykkt. Aska þessi virtist vera á mjög afmörkuðu svæði og ekki ástæða
til að halda, að hún sé úr gólflagi. En svo djúpt er hún, að hún hlýtur
að vera mjög gömul, frá því löngu fyrir 1362, og hefur þá borist ein-
hversstaðar að. Þó líklegast þyki, að þær tóftir, sem hér sjást nú, séu
með einhverjum hætti viðkomandi búpeningi og að garðurinn sé girð-
ing um nátthaga, er ekki loku fyrir það skotið, að einhvern tíma hafi
verið búið á Liljustöðum. Fyrrgreind eldhúsaska rennir ef til vill
stoðum undir þetta, en ekki fundust neinar aðrar minjar um búsetu.
Ólíklegt þykir, að eldhúsaskan sé komin heiman frá bænum, sem er um
130 m vestan við þennan stað.
í þessu sambandi er fróðlegt að athuga garðinn. Gerður var þver-
skurður gegnum hann 1981, mjög skammt frá hólnurn (17.mynd). í
honurn kemur í ljós, að hvíta gjóskulagið frá 1362 liggur slitrótt ofan á
honum. Þetta sýnir, svo ekki verður um villst, að garðurinn er eldri en
frá 1362, og satt að segja minnir hann talsvert á þvergarðinn mikla, þótt
hann sé raunar miklu greinilegri en hann.
Niðurstaða fyrrgreindra rannsókna verður þá eftirfarandi. Síðustu
umsvif á svæðinu virðast ekki hafa verið tengd mannavist, en merki eru