Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1988, Blaðsíða 101
MANNAMINJAR SEM MÆLPAR VORU UPP OG RANNSAKAPAR
105
hafa verið. Þetta er þó heldur vandræðaleg ágiskun. Hinsvegar verður
því ekki neitað, að öskulagið er allt of langt frá bæ til þess að hafa borist
þaðan.
4.5. Mótœttur og mókofar
í Papey er mjög mýrlent og sjást ummerki eftir mótekju víða um
eyna. Merkilegt má það heita, að séra Jón Bergsson segir í sóknarlýs-
ingu sinni frá 1840, að mótak í Papey sé „nýlega uppfundið". Varla er
unnt að rengja þessi ummæli með öllu, enda eru dæmi þess, að menn
hafa fyrst seint og um síðir uppgötvað jafnvel gott mótak á jörðum
sínum. Þar sem Papey á í hlut verður þó að teljast nær óhugsandi, að
menn hafi ekki orðið mósins þar varir fyrr en á 19. öld. Miklu heldur
virðist liggja í augum uppi, að mór hljóti lengi að hafa verið helsta elds-
neytið í eynni. Ef til vill mætti leggja þann skilning í orð séra Jóns, að
mótekja hafi einhverntíma lagst af, en síðan verið „uppfundin" aftur.
Á þessari öld, í búskapartíð Gísla bónda Þorvarðarsonar, var mikið
tekið af mó í Papey, fyrst vestur á eynni, síðan syðst á henni, fram
undan bænuin. Víða sjást mógrafir, misgamlar á að líta, sumar með
öllu yfirgrónar. Mórinn í Papey er mjög misgóður. Bestur er hann þar
sem hann var stunginn úr sjávarbakka, eins og til dæmis á Hjallatanga.
Sæmilegur þótti hann fram undan bænum, en lakastur vestur á ey,
lausastur í sér og torfkenndari.
Mórinn var fluttur á þurrkvöll á nærliggjandi hólum og hávöðum.
Þegar hann var orðinn þurr, var hann borinn saman í svokallaðar mó-
tættur eða mókofa, og eru menjar þeirra sýnilegar allsstaðar þar sem
mór hefur verið tekinn að einhverju ráði. Mótætturnar voru frumstæð-
ari, aðeins opnar tóftir með svo sem álnar háum torfveggjum. Var
0 1 2M
20. mynd. Uppdráttur af mótóft við Mýrasund (21). - Fig. 20. Plan of peat-stack (21) at Mýra-
sund.