Andvari - 01.01.1976, Blaðsíða 14

12
FINNBOGI GUÐMUNDSSON
ANDVARI
vandi fylgir vegsemd hverri. Þessi dýri arfur leggur oss Islendingum á
herðar þá skyldu að vera ekki eftirbátar annarra í því að ávaxta hann
fyrir oss og niðja vora, þá skyldu, að reyna að skýra og skilja sem bezt,
og helzt öllum öðrum betur, þann andlega fjársjóð, sem forfeður vorir
hafa eftir sig látið. Svo er guði fyrir þakkandi, að íslendingar hafa ekki
brugðizt þessari skyldu. Alltaf hafa einhverjir íslendingar verið í fremstu
röð þeirra manna, sem við vor fornu fræði hafa fengizt. Við gömlu
mennirnir erum nú á hraðri leið til grafar, við sem höfum reynt af ein-
lægum vilja, en veikum mætti að ávaxta arfinn fyrir þjóðina okkar. Er
þá ekki von, að hjarta okkar fyllist fögnuði, þegar við sjáum unga menn
og vel gefna rísa upp með nýjum og óþreyttum kröftum, menn sem
eru færir um og búnir til að taka við arfinum af okkur, þegar hann
hnígur úr máttvana höndum, og vonandi ávaxta hann betur en við
höfurn gert. Bók sú, sem ég hef hér gert að umtalsefni, gefur fyrirheit
um, að höfundur hennar muni verða einn af þessum mönnum, ef hon-
um, sem ég vona og óska, endist líf og heilsa.“
Sigurður lýkur riti sínu, Om Olaf den helliges saga, með svo-
felldum orðum, þar sem miklu efni er komið fyrir í örstuttu máli:
,,í hér um hil heila öld skrifuðu menn upp Ólafs sögu helga hina
sérstöku, ýmist óbreytta eða með lítils háttar viðbótum (formála, Rauð-
úlfs þætti, einstökum jarteiknum). En á þessu aldarskeiði hafði smekk-
ur manna smám saman spillzt við lestur Fornaldarsagna og Riddara-
sagna, og söfnunarhneigð, sem á gullöld sagnaritunarinnar varð ein-
ungis vart í fari fáeinna rithöfunda, varð nú allsráðandi. Þetta kom með
þeim hætti niður á Ölafs sögu, að menn tóku á síðari hluta 14. aldar
að fella kafla úr Styrmisbók með ýmsu móti inn í Ólafs sögu Snorra.
Og þeir fundu alls ekki, að þessir kaflar styngju á nokkurn hátt í stúf
við hana, hvort heldur var að efni eða sniði. Þessi iðja nær hámarki
sínu í Flateyjarbók, þar sem heilar sögur eru fleygaðar inn auk þátta
og fjölmargra smærri kafla. Verk Snorra er hér orðið óþekkjanlegt. Vér
stöndum frammi fyrir óskapnaði sundurleitra efnisþátta, þar sem allt
samræmi og samsetning er rofin. Hér er ekki lengur um þróun að ræða,
heldur upplausn."
Ein þeirra sagna, er felld var í áföngum inn í Flateyjarbók, en