Andvari - 01.01.1976, Blaðsíða 38

36
FINNBOGI GUÐMUNDSSON
ANDVARI
vitanlega í Noregi. Mér leikur mikill hugur á að vekja eftirtekt á seinni
alda bókmenntasögu vorri, því ég stend að óreyndu í þeirri trú, að hægt
sé að gera hana merkilega, ef maður bæði setur sig í spor erlendra manna
og þekkir nógar staðreyndir úr að velja. A hið síðara vantar mig reyndar
mikið enn, einkum um 17. og 18. öld, en nokkuð bæti ég úr því í Höfn
í sumar.“
Sennilegt er, að Sigurður hafi heitið á sig, þegar hann kom heim úr
hinni löngu fyrirlestraför til Norðurlanda 1925, að hann skyldi verja
næsta sumri til að kynnast Islandi og sérstaklega einhverju því héraði, er
hann hafði aldrei farið um áður. En hann fór sumarið 1926 austur í
Oræfi og tók þá miklu ástfóstri við sveitir Skaftafellssýslna og fólkið þar.
Birti hann í Vöku 1927, tímariti, er þá hóf göngu sína og hann stóð að
ásamt átta öðrum menntamönnum, tvær greinar frá þessari ferð sinni,
aðra um rafstöðvar á sveitabæjum og hina um Öræfi og Öræfinga. Sigurð-
ur hreifst af framtaki Skaftfellinga í rafmagnsmálum, rafstöðvum þeim,
er þeir höfðu komið upp víða við hæi sína og sumir smíðað sjálfir að
nokkru vélarnar í.
„Eg vildi óska þess,“ segir hann, ,,að hagleiksmenn víðs vegar af Is-
landi vildi taka sér ferð á hendur og skoða stöðvarnar í Skaftafellssýslu og
kynnast sumum smiðunum þar eystra. . . . Þeim mundi vaxa áræði og
bjartsýni við þá kynningu, það myndi verða ljós úr henni — bókstaflega."
í síðari greininni lýsir hann af mikilli snilld ferð sinni austur um
Vestur-Skaftafellssýslu, en staðnæmist svo í Öræfasveit og við íbúa henn-
ar, er verða honum hvort tveggja mikið íhugunarefni. Hann segir m. a. í
lokakafla greinarinnar: „Það er ekki furða, þó að einhverjum yrði að
spyrja: er nokkurt vit í að vera að hyggja slíka sveit, þar sem yfirvofandi
tortíming hætist ofan á sífelldar mannraunir, erfiðleika og einangrun? Á
ekki að leggja Öræfin, Hornstrandir og Grímsey, afdalabýlin og útnesja-
kotin í eyði, flytja allt fólkið í beztu sveitirnar, rækta þær og efla? Er
það ekki hóflaus sóun fjár og krafta að vera að þenja svo fámenna þjóð
um allt þetta stóra og misjafna land?
Hagfræðingar og búfræðingar verða að svara þessum spurningum frá
sínu sjónarmiði. Það má vel vera, að allir íslendingar gæti komizt fyrir
í lágsveitunum hér austan fjalls og verstöðvunum á suðurnesjum. Það