Andvari - 01.01.1976, Blaðsíða 118

116
EIRIKUR BJÖRNSSON
ANDVAUI
eftir að Vésteinn kom að Hóli, að gerir
aftakaveður með roki og rigningu. Og er
menn höfðu gengið til svefns, kemur
bylur svo mikill, að af tekur þckjuna alla
öðrum megin af húsinu (þ. e. torfið af
þakinu). Gísli spratt upp skjótt og heitur
á menn sína, að skýli, og fóru nær allir
karlmenn með honum til heyjanna að
duga þcim við, nema Vésteinn og Þórður
þræll hinn huglausi.
Nú er mest tóku að drjúpa húsin, voru
menn allir — aðrir en þau systkinin Vé-
steinn og Auður — flúnir úr húsinu (í
dyngjuna og önnur afhýsi). Þau urðu að
snúa rekkjum sínurn um endilangt húsið
til að forðast lekann. Þau hafa ekki getað
sofið, og um Véstein er það tekið fram,
að hann var vakandi.
'Nú er mest tóku að drjúpa húsin, voru
hljóðlega, og þangað að, sem Vésteinn
hvílir. Eigi finnur hann fyrr en hann
er lagður spjóti fyrir brjóstið, svo að stóð
í gegnum hann.
Hver var morðinginn?
Auður ein var viðstödd. Það, sem sagt
er um atburðinn, er eftir henni haft.
Hvað sá hún, og hvað heyrði hún? Niða-
myrkur hefur varla verið — svo mark-
viss er morðinginn. Hann lagði Véstein,
svo að stóð í gegnum hann, sennilega
beint í hjartastað. Ég tel hæpið, að Vé-
steinn hefði getað sagt: „Hneit þar,“
heldur hafi það verið morðinginn. En
strax á eftir þessum orðum stendur: Og
því næst gekk maðurinn út. Þarna gæti
verið misritun, enda er lítils háttar orða-
munur á sögu I og II. Ef svo væri, hefði
Auður getað séð morðingjann og heyrt
rödd hans, og þá hlaut hún að þekkja
hann. Og vissulega hugði hún Þorkel
vera morðingjann. Þess vegna biður hún
Þórð hinn huglausa að taka vopnið úr
undinni. Hefði hún talið Þorgrím goða
eða einhvern annan vera vegandann, gat
það beðið Gísla, þá gat hann hefnt, en
bróður sinn gat hann ekki drepið. Þetta
ætlast sögumaður til, að sé lesið út
úr frásögninni, og svo það, að Gísli
lét engan rnann sjá. „Hann tók sjálfur
spjótið úr sárinu og kastaði alblóðgu í örk
eina og lét engan mann sjá.“ Þessu skyldi
halda leyndu. Það gæti einnig verið, að
sögumaður hefði líka haft ástæðu til að
kveða ekki ljósar að orði. Hann var vitur
karl sá og hygginn, hafi það verið Gest-
ur Oddleifsson, eins og ég held.
Hvað þeim Gísla og Auði fór á milli,
greinir sagan ekki frá. En Gísli þurfti
ekki að láta segja sér, hver morðinginn
var. Hann þekkti vopnið Grásíðu og vissi,
hver eigandinn var. Hann vissi og allan
aðdraganda. En til þess að fá frekari
sannanir í svo mikilsverðu máli sendi
hann Guðríði fóstru sína á njósn á Sæ-
ból „og vita, hvað menn hafast þar að“.
Þetta virðist hafa gerzt á skönnnum tíma
eða svo að segja á samri stundu. „Hún
fer og kemur á Sæból. Þeir voru upp
risnir og sátu með vopnum, Þorgrímar
tveir og Þorkell." Þetta voru mennirnir,
sem að morðinu stóðu, og því voru þeir
allir drepnir. Og frásögnin heldur áfram:
„Og er hún kom inn, var henni heilsað
óbrátt, því að fólk var flest fámálugt. Þó
spyr Þorgrímur hana tíðinda. Hún sagði
víg Vésteins eða morð.“
Þorkell svarar: „Tíðindi myndi oss það
hafa þótt eina stund.“ Þetta gæti verið
bending.
„Sá maður er þar látinn," segir Þor-
grímur, ,,er vér erum allir skyldir til
virðing að veita og gera hans útferð sem
sæmilegasta og heygja hann, og er það
satt að segja, að slíkt er mikill mann-
skaði. Máttu og segja svo Gísla, að vér
munum þar koma í dag.“ Getur verið, að
Þorgrimur hefði farið svo fögrum orðum