Andvari - 01.01.1976, Blaðsíða 142

ANDRÉS BJÖRNSSON:
Frá Sölva Helgasyni
Það má líklega kalla að bera í bakka-
fullan læk að fara orðum um jafn þjóð-
kunnan mann sem Sölva Helgason. Svo
lítið sem veraldarlán þessa förumanns var,
hcfur síðari tíminn gert sér tíðræddara
um hann en allan fjölda þeirra, sem gctið
hafa sér meiri lofstír í lifanda lífi. Hann
hefur orðið yrkisefni stórskálda, og fróð-
leiksmenn og konur hafa haldið á lofti
nafni hans í minningabókum og fræðirit-
um. Samt er ævisaga Sölva enn óskráð,
og það, sem hér verður sagt, er kannski
ör'ítil viðbót við marga sundurlausa þætti,
scm til eru um ævi hans.
Allir þekkja skáldverkin, sem um Sölva
hafa verið rituð, hina miklu skáldsögu
Davíðs Stefánssonar: Sólon Islandus, og
frásagnir Elinborgar Lárusdóttur í Föru-
mönnum, ljóð Jóns Helgasonar og hár-
beitta háðvísu Bólu-Idjálmars:
Heimspekingur hér kom einn
á húsgangsklæðum.
Með gleraugu hann gekk á skíðum,
gæfuleysið féll að síðum.
Getið skal hér nokkurra prentaðra heim-
ilda um Sölva, en mjög er það af handa-
hófi: Finnur Sigmundsson fyrrum lands-
bókavörður hefur nokkuð rakið æviferil
Sölva í safnritinu Ómmu, birtir þar með-
al annars þætti um hann eftir Gísla Kon-
ráðsson og Sigmund Long. Ennfremur
tilfærir hann glefsur úr ritum Sölva og
visur eftir hann. — Þá skal getið Minn-
inga Ingunnar Jónsdóttur frá Kornsá,
sem segir ýmsar sögur af Sölva, kafla
um hann í Endurminningum frú Hólm-
fríðar Hjaltason, frásögn Vilhjálms Briem
um komu Sölva að Reynistað, þar scm
faðir Vilhjálms, Eggert Briem sýslumað-
ur, sat þá. Bréfmiðar nokkrir frá Sölva á
dönsku eru prentaðir í Félagsbréfum Al-
menna bókafélagsins. Síðast, en ckki sízt
nefni ég þátt Jónasar heitins Jónassonar
frá Hofdölum í ritinu Heimdraga. Það
cru þrjár stuttar frásagnir, sem sýna Sölva
■frá ýmsum og ólíkum hliðum. Fyrst lýsir
hann litlum, en góðum kynnum sínum
af Sölva, er þeir hittust á Vindheimum,
annar gamall, hinn ungur. Næst er saga
um það, er Sölva var misboðið í orðurn og
hann gckk í burtu af bæ, og loks viðtal
Jónasar við Hallfríði Björnsdóttur á
Svaðastöðum og skilningur þeirrar góðu
og greindu konu á Sölva. Hún var dóttir
Björns á Skálá, sem síðar verður nokkuð
frá greint.
Annars mun verða seint að tclja prent-
aðar heimildir um Sölva meiri og minni
háttar.
Þess er rétt að geta, að Davíð Stefáns-
son segir í stuttum eftirmála við skáld-
sögu sína, að hann hafi stuðzt við „hinn
sanna æviferil Sölva, þó að margt sé und-
an dregið og víða frá vikið.“ Þykist ég
vita, að Davíð hafi kannað vandlega
heimildir um ævi Sölva, eftir því sem við
varð komið, en Davíð stóð líka nærri