Andvari - 01.01.2003, Síða 26

24
SIGURÐUR PÉTURSSON
ANDVARI
var sterk. Á sama tíma versnuðu kjör almennings vegna þess að verð-
lag útlendrar vöru hækkaði mjög af völdum stríðsins, en laun verka-
manna og sjómanna héldu ekki í við dýrtíðina. Við þessar aðstæður
fékk verkalýðshreyfingin og jafnaðarstefnan byr í seglin hér á landi.
Alþýðusamband íslands og Alþýðuflokkurinn voru stofnuð 1916 og á
ísafirði er stofnað hásetafélag og verkamannafélag. Um sama leyti
flutti ný kynslóð embættismanna í bæinn. Vilmundur Jónsson, héraðs-
læknir og Finnur Jónsson, póstmeistari taka höndum saman við frjáls-
lynda borgara og framámenn úr bindindishreyfingunni. Þar fóru
fremstir feðgarnir séra Guðmundur Guðmundsson, framkvæmdastjóri
Bökunarfélags ísfirðinga og síðar ritstjóri Skutuls og Haraldur Guð-
mundsson, síðar alþingismaður og ráðherra, Jónas Tómasson, bóksali
og tónskáld, Jón H. Sigmundsson, byggingameistari, Magnús Olafs-
son, íshússtjóri, síðar prentsmiðjustjóri og Eiríkur Einarsson, forystu-
maður Sjómannafélagsins, skipstjóri og síðar hafnsögumaður. Saman
mynduðu þessir menn forystusveit jafnaðarmanna sem breytti Isafjarð-
arkaupstað í fyrsta rauða bæinn á Islandi.18
Fyrsta bæjarstjómarkosningin sem jafnaðarmenn unnu var haldin í
janúar 1920. Þá var kosið um þrjá bæjarfulltrúa af níu, en kosið var
árlega um þriðjung fulltrúa sem sátu þá í þrjú ár hver. Ef einhver þeirra
lést eða flutti úr bænum á kjörtímabilinu var haldin aukakosning um
það sæti. í janúar 1921 unnu fulltrúar Alþýðuflokksins aftur tvo full-
trúa af þremur og höfðu þá í raun meirihluta í bæjarstjórn, því Sigurður
H. Þorsteinsson, þáverandi formaður Baldurs, hafði verið kosinn árið
1919 og fylgdi jafnaðarmönnum oftast að málum. Alþýðuflokkurinn
náði hreinum meirihluta í aukakosningum í nóvember 1921, þegar
Finnur Jónsson var kjörinn í bæjarstjóm og styrkti stöðu sína enn við
kosninguna í janúar 1922. Áttu jafnaðarmenn þá sjö fulltrúa af níu í
bæjarstjórn: Harald, Jónas, Jón, Magnús, Finn, Vilmund og Eirík.
Næstu ár héldust hlutföllin þau sömu; jafnaðarmenn fengu tvo fulltrúa
af þremur í kosningum í janúar ár hvert og réðu því sex bæjarfulltrúum
af níu.19
Mikil átök áttu sér stað á Isafirði þessi ár. Hvor flokkur átti sér mál-
gagn sem kom út að jafnaði vikulega. Ihaldsmenn gáfu út Vesturland
og jafnaðarmenn Skutul. Þar voru skotfærin ekki spöruð og oft voru
skrif blaðanna mjög persónuleg. Árlegar kosningar til bæjarstjómar
gerðu það að verkum að kosningabarátta var nánast í gangi allt árið.
Ihaldsmenn deildu mjög á fjárhagsmál bæjarins, en jafnaðarmenn