Uppeldi og menntun - 01.01.1997, Síða 108

ÁHERSLUR í STARFI SKÓLASTJÓRA
niðurstaða að skólastjórar með mikla menntun eða langa starfsreynslu hegði sér
ekkert frekar í samræmi við það sem þeir ætla og vilja en þeir sem ekki hafa jafn-
mikla menntun eða starfsreynslu. Vekur það upp spurningu um hvort skýringa sé
frekar að leita í persónugerð skólastjóranna eða í öðrum þáttum sem hér voru ekki
teknir til athugunar. En eins og áður segir er alls ekki hægt að líta á þessa þætti sem
athugaðir voru sem tæmandi.
SAMANTEKT OG ÁLYKTANIR
Hér á undan hefur verið fjallað nokkuð um þær áherslur í starfi íslenskra skóla-
stjóra sem fram komu í rannsókn sem fram fór á árunum 1991-1992. Farið var
nokkrum orðum um þau meginviðfangsefni sem skólastjórar verja mestum tíma í
og þau viðfangsefni sem þeir telja æskilegt að verja mestum tíma til. Einnig var
gerð grein fyrir þeim viðfangsefnum sem veita íslenskum skólastjórum mesta
ánægju í starfi og þeim sem valda þeim mestum erfiðleikum. Hér á eftir verða
dregin saman nokkur athyglisverð atriði úr umræddum niðurstöðum.
Munurinn á því hvernig menn nýta tíma sinn í starfi og hvernig menn kjósa að
nýta hann er talinn lykilatriði um árangur í starfi. Skoða má lítið bil á milli áforma
og aðgerða sem vísbendingu um skilvirkni í starfi.
Svo sem fram kemur í forgangsröð skólastjóra þá tekur þátturinn stjórnun/um-
sýsla mestan tíma þeirra verkefna sem tilgreind eru. Nálægt 80% allra stjórnenda
telja að þessi þáttur taki mestan hluta af tíma sínum en setja hann hins vegar í
fimmta sæti ákjósanlegrar forgangsraðar sinnar. Hér er því um verulegan mun að
ræða milli þess tíma sem skólastjórar verja til málaflokksins annars vegar og þess
tíma sem þeir kjósa að verja til hans hins vegar.
Athygli vekur að ekki kom fram marktækur munur á stjórnun/umsýslu milli
fjölmennra skóla og fámennra. Ýmsum kann að finnast sem þar skjóti skökku við
en á þessu kunna að vera skýringar. Við minnstu skólana eru engir aðstoðarskóla-
stjórar og yfirleitt ekki ritarar. Yfirleitt starfa þar hvorki húsverðir né gangaverðir,
eða þeir eru í hlutastörfum. Við þessar aðstæður er ekki öðru starfsfólki til að dreifa
en skólastjóra og nokkrum kennurum. Það hlýtur svo að auka enn álag á stjórn-
endur við fámenna skóla að kennsluskylda þeirra eykst eftir því sem nemendur eru
færri. Loks þurfa þeir, vegna fárra kennara, að kenna í forföllum þeirra sem eru
fjarverandi.
Minni umsvif vegna færri nemenda ná því vart að brúa bilið milli fámennra
skóla og fjölmennra vegna skorts á sérhæfðu starfsfólki við þá fyrrnefndu, enda er
stór hluti verkefna skólastjóra óháður skólastærð. Meðal slíkra verkefna eru vor-
skýrslur, haustskýrslur, vinna við fjárlagagerð, bókhald, upplýsingamiðlun til
fræðsluyfirvalda, svo sem varðandi árganga- og fagstjórn, skipan almennrar kennslu
og sérkennslu, svarbréf við ýmsum erindum fagaðila og annarra, dreifing og kynn-
ing spurningalista, umsjón með samræmdum könnunarprófum o.s.frv.
Á síðustu árum hafa stjórnendur grunnskóla æ oftar vakið athygli á því að
skólastarf verði í vaxandi mæli fyrir röskun vegna þeirra fjölmörgu aðila sem líti á
skólann sem vettvang til kynningar- og sölustarfsemi eða til upplýsingaöflunar. Við
106