Tímarit um uppeldi og menntamál - 01.01.1889, Page 55

55
skringilegt um 10 — 12 ára gamla drengi, sem eru látnir
snúa saman brjóstunum og svo skipað til liægri, þegar
peir geta ekkert áttað sig á hvar hægri liliðin er. |>að
kemur kannske sjaldan að baga að fullorðið fólk viti
ekki um áttir, en opt mun pað pó vera, að pví skeiki í
að nefna hæðir eða landsparta í rjettri átt hvern frá
öðrum. Hið bezta ráð til að rótfesa áttirnar hjá börn-
um er að liafa sólskífu p. e. stólpa (Gnomon) sem
settur er upp á miðjum lárjettum fleti; pessi flötur ætti
að vera úti við og úr borðum og vel sljettur, liann
pyrfti ekki að vera mjög stór, á hann ætti að málast
hringir hver fyrir utan annan svo stólpinn væri írnið-
punkti; út frá stólpanum til hins yzta hrings ætti að
draga geisla (radia) svo marga, sem tímar eru í degi.
Sje nú sólskinsdagur þegar börnin koma í skólann um
dagmál á hausti eða vori, pá er peim sýndur skuggi
stólpans, sem er pá yfir geislanum beint móti dagmál-
um, par er pá sett mark við með krít, petta mark
sýnir tvennt; fyrst yfir liverjum geisla skugginn er og
svo hitt, út á hvaða hring hann náði; í
næsta tíma er börnunum sýnt, hve langt
skugginn hefir færzt og hve mikið hann hefir stytzt,
hann er pá komiun til næsta geisla og hefir ef til vill
stytzt um einn lTring. pessu er svo liaklið áfram í
hverjum tíma, þangað til um hádegi, að skugginn er
orðinn stytztur, er pá dregin glögg lína í
báðar áttir frá norðri til suðurs. Af pessu geta
börn mikið lært. Skyldleikurinn milli hæðar sólar og
lengdar skuggans mun fljótt verða skiljanlegur, einkum
pegar petta er endurtekið hvað eptir annað af sjálfum
nemendunum, og pá munu þeir fljótt af sjálfu sjer fá
skiluing um, hvar suður er og norður. Önnur lína
skyldi dregin frá austri til vesturs, er skæri hina undir
rjettum hornum; sú lína sýndi austur og vestur. J>að