Tímarit um uppeldi og menntamál - 01.01.1889, Side 72

72
Islandi er kalk notað til bygginga; pað er aðeins í
kauptúnum og á einstöku bæjum; börn vita beldur
ekkert livað pað er. Kalkið er engu síður merkileg
bergtegund en kol, og kemur mjög við mannkjmssög-
una, eins og það líka kemur við dýrafræði og jarðfræði.
J>egar um silf'urberg er að ræða, ætlar almenningur víða
hjer á landi, að pað sje silfurnáma, en eigi kalksteinn,
sem brenna má úr kalk. |>að er mjög nærgætnislítið
að láta petta standa pannig í kennslubók, án pess að
útskýra pað.
Veðrabreytingar.
I íiestum landafræðum mun standa nokkuð um
loptslag þeirra landa, sem bókin ræðir um; pað er tal-
að um að jafnari biti sje með ströndum fram og úr-
komur meiri, en inni í miðjum löndum, að veðráttan
sje reglubundnari pegar frá sjó dregur,. par verði meiri
bitinn, en einnig meiri kuldinn, minni úrkoma og útlit
loptsins pví ólíkt og við strendurnar. Sem afleiðing af
öllu pessu kemur fram kafviðri og landviðri, eða sem
sumir kalla eyjalopt og meginlandslopt. Loks er farið
að útskýra, kvernig á pessu stendur, koma pá ýmsar
mikilvægar verkanir náttúrukrapanna fram á sjónar-
sviðið, sem eru orsök til breytinga veðráttunnar, einnig
lega landa á hnettinum, straumar bafsins, uppgufun og
þjetting vatnsins, vindarnir og munur á veðráttu eptir
árstíðum. Allt petta er nú gott og mun eigi svo hægt
að hafa pað öðruvísi í stuttu landafræðiságripi. En
petta er pungt, samandregið og torskilið jafnvel fyrir
þroskuð börn, og útheimtir mikla útskýring af kennar-
ans hálfu. Breytingar veðráttunnar eru pó þeir viðburðir
náttúrunnar, sem allt lifandi á jörðunni er svo fjarska
háð, og sá timi er nú þegar kominn, að pað á ekki að
vera hulinn leyndardómur fyrir neinum manni, hvernig