Freyr - 01.01.1955, Blaðsíða 297

er eftirtektarvert, að þó efniviðurinn sé
heima við bæjardyr, er lögð slík alúð við
að verja húsin gegn skemmdum.
Hvað mættum við gera?
Ríkilátir hafa bændurnir verið, sem
bjuggu þarna á Vinstra um aldamótin
1800. Þá var svo ríkmannlega byggt yfir
fénað og fóður, að þessi hús fullnægja að
mestu leyti enn stórbóndanumu Iver Lo,
þrátt fyrir alla þá stórbrotnu tækni, sem
hann notar við bú sitt. Eitt hús, öðrum
fremur, vakti þarna athygli okkar. Það var
tvílyft, rismikið, með fagurlega gerðri
útskorinni útbyggingu við framhlið þess.
Þar hékk klukka, sem hefði vel getað
sómt sér sem kirkjuklukka. Var ekki trútt
um, að sumum þætti það með nokkrum
ólíkindum, að þetta glæsilega hús væri
skemma staðarins, og klukkunni ætlað það
hlutverk að kalla fólk að og frá vinnu og
til máltíða.
Hér á Vinstra áttu við orð Eggerts Ól-
afssonar: „Akrir voru frjóir og aldingarð-
ar. Gladdist auður í grænum sverði“.
Þó að hér væru allvíðlendir akrar, þá
bar þó af hve vel þeir voru hirtir og arð-
vænlegir. Bóndi sagði okkur, að hann
hefði rutt skóg af tveggja ha landi til ak-
urgerðar. Viðinn seldi hann til járnbraut-
arlagningar og hefur sjálfsagt fengið væn-
an skilding fyrir. En það er erfitt fyrir ís-
lenzkan bónda að gera sér í hugarlund
það feikna erfiði og fé, sem þarf til þess
að ryðja slíka mörk til akurs, sem venju-
lega er þá líka ríkulega „krydduð“ með
stórgrýti. En jafnvel stórgrýtið er barna-
leikfang hjá trjábolunum. Það er þörf
lexía að sjá þetta, og bera það saman við
ísl. mýrarnar og móana víða á voru landi,
þar sem ekki þarf að ryðja úr vegi einu
vagnhlassi af grjóti, hvað þá meir. Ég man
líka eftir því, að fyrir réttum aldarfjórð-
ungi var skólasysir mín úr Guðbrandsdal á
ferð um Suðurland.
„Mér blöskrar“, sagði hún, „að sjá allar
þessar óræktuðu mýrar og móa, og bera
það saman við það, sem við höfum heima.
Getið þið ekki farið að rækta þetta land?“
Síðan hafa gerzt teikn og stórmerki á
ræktunarsviðinu, og sér þó ekki högg á
vatni.
En nú hefur Iver bóndi sýnt okkur
öll þessi fornu, virðulegu hús, væna akra
og vel sprottin tún, sem byrjað er að slá,
og nú býður hann öllum til stofu. Einhver
spyr um selstöðu. Jú, selið frá Vinstra er
uppi á fjalli, 20 km leið frá bænum, og
þangað verður búsmalinn fluttur innan
fárra daga. Jafnvel eldri mennirnir í
hópnum fara að hugsa um selstúlkur, ástir
og ævintýri, hvað þá hinir yngri og ógiftu.
En það er ekki tími til neinna draumóra,
því nú er komið inn í svo stóra stofu, að
líkari er samkomusal en sveitastofu. Þarna
setjast að borðum meira en 30 manns og
er þó hvergi nærri fullsetinn bekkurinn.
Húsfreyja og elzta dóttirin ganga um
beina, myndarlegar hvor á sínum aldri, en
dekkri á brún og brá en maður á að
venjast í norskum dölum, báðar í þjóð-
búningi, okkur til heiðurs, þori ég að segja,
því þjóðbúningur er hátíðabúningur þar í
landi. Á borðum var hinn Ijúffengi há-
tíða- og þjóðarréttur Norðmanna, rjóma-
grautur, borinn fram í tveimur mjög stór-
um og fornum tréskálum, eintrjáningum.
Húsráðendur sögðust bera fram þenna
þjóðarrétt með hálfum huga, ef einhverjum
félli hann ekki sem bezt, því fyrir flest-
öllum var haim framandi. En þegar ég fór
að borða grautinn, kom gömul minning
frá æskuárunum fram í hugann, þegar við
Sigurður Greipsson sátum í dýrðlegum
fagnaði hjá skólabróður okkar, í einni af
287
FREYR
fimmtíu ára