Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1951, Síða 61

ÚTGÁFUR FORNRITA Á ÍSLANDI EFTIR 1940
41
Fræðimenn ætla að hún sé frá fyrra
helmingi 16. aldar, skrifuð skömmu
fyrir siðabótina, eða í elzta lagi frá
því skömmu fyrir 1500. En mál
hennar og stíll eru bæði svo einstök
frá þeim tíma að fáa mundi grunað
^afa, ef sagan færði þeim eigi heim
sanninn um það, enda hafa sumir
góðir fræðimenn eins og sr. Jón
heitinn á Stafafelli ætlað, að hún
vaeri miklu eldri.
Sýnilegt er, að Hrafnkels saga
hefur hleypt höfundi af stað að
skrifa söguna, enda er hún skrifuð
se® beint framhald, greinarskila-
laust, af Hrafkels sögu. Auk þess
hefur höfundur þekkt og notað
f^roplaugarsona s ö g u, Laxdælu,
Niálu, Hallfreðar sögu, Finnboga
sögu ramma, Gunnars þáft Þiðr-
^ndabana, Þorsieins sögu hvíta.
Brandkrossa þátt og Vopnfirðinga
sögu.
Mest hefur hann þó lært af Hrafn-
kels sögu enda ætlun hans að skrifa
lrarnhald af henni. Eins og höfund-
Ur Hrafnköilu gerir hann sér eigi
htinn mat úr örnefnum, en þótt
hann hafi allmiklar hugmyndir um
Vuxt fornmanna og háan aldur að
ttiaður ekki tali um þéttbýli lands-
ms til forna, og þótt hann bregði því
fyrir sig að nota æfintýri, eins og
söguna um frelsun Droplaugar úr
tröllahöndum, þá hefur hann verið
juerkilega hófsamur og raunsýnn
öfundur á lygisagna-öld. Eins og
Öfundur Hrafnkötlu hefur hann
samið sögu sína sem skáldsögu, en
hann hefur víðast haldið stíl, máli
°§ samsetningu innan þeirra skefja,
Seni menn væntu sér af íslendinga
sögum.
Jón hyggur að Fljótsdæla kunni
a hafa verið samin í Eyjafirði.
Þorsteins saga Síðu-Hallssonar er
mjög í brotum, en hefur verið ein-
kennileg saga vegna draumanna,
sem í henni eru skráðir, og lýsa þeir
áhuga höfundar á því efni. Sagan
vitnar í Njálu, og hafa menn því
haldið að hún væri yngri en Njála,
en Jón ætlar, að tilvitnun sú sé inn-
skot og hyggur að hún sé eldri. Enn
fremur hyggur hann, að Banda-
manna saga muni hafa notað hana
og hlýtur hún þá að vera frá því
fyrir miðja 13. öld. Eins og Njála
hefur Þorsieins saga notað Brjáns
sögu og gæti hún verið skrifuð á
sömu slóðum og Njála ef ekki í
Álftafirði sjálfum. Þótt Draumur
Þorsteins Síðu-Hallssonar sé við-
skila sögunni mun hann vera úr
henni kominn, þar sem hann ber
vott um sama áhugann á draumum.
Um þættina þrjá sem reka lestina
er þetta að segja: Þorsteins þáitr
Austfirðings segir frá Rómfara, er
á leið sinni um Danmörk veitir
Magnúsi konungi góða lið og þiggur
laun af honum að lokum. Þorsteins
þáttr sögufróða er tilbrigði af hinum
fræga þætti íslendings sögufróða,
er kemur fyrir í elztu konungasög-
um svo sem Morkinskinnu, en þar
er maðurinn hvorki nafngreindur
né sagt hvaðan af landi sé. Gull-
Ásu-Þórðar þáttr er líka tilbrigði af
þætti, sem kemur fyrir í Morkin-
skinnu.
Hér hefur nú meira verið ritað að
tiltölu um þessar sögur en aðrar út-
gáfur Fornritafélagsins og má fyrir-
gefa það gömlum Austfirðingi. Eitt
hefur vakið undrun mína: svo gjör-
hugull sem Jón virðist um heim-
ildir, þá sýnist hann ekki hafa þekkt
ritgerð mína um áttatáknanir í forn-
öld (JEGP, XLIII, 1944) og hugði