Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1951, Side 68

48
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
i
fyrir 1350; á ekki heima í Síurl-
ungu).
í þessu yfirliti hef ég tekið upp
álit Jóns Jóhannessonar um aldur
og höfunda sagnanna.
Með þessu merka verki hafa allir
sem að útgáfunni stóðu, og ekki sízt
Jón, áunnið sér þakkir og lof fræði-
manna. Mun þessi Siurlunga taka
sess á hillum fræðimanna og bóka-
safna við hlið hinna merku verka
Guðbrands Vigfússonar og Kr.
Kalunds, og standa þar um langan
aldur.
Landnámabók íslands, gefin út af
Einari Arnórssyni og kostuð af
Ragnari Jónssyni (Helgafell 1948)
er í stóru fjögra blaða broti, eins og
Brennunjálssaga og Gretiissaga, en
verður þó tæplega talin með þessum
skrautútgáfum, þótt pappír sé góð-
ur, band ágætt, og kortin mörg og
mikil (allt landið á 12 blöðum).
Útgefandi hefur sýnilega ætlað
henni að verða nákvæmri vísinda-
legri útgáfu af þessu fræga undir-
stöðuriti í íslenzkum fræðum,
og lítt hirt þótt hann þyrfti
að spilla síðum bókarinnar með
leturbreytingum til þess. Til þess
að ná þessum tilgangi sínum prentar
hann einskonar harmoníu af fjórum
landnámabókar-gerðum: Siurlubók,
Hauksbók, Melabók og Þórðarbók,
og svo sem flestir útgefendur notar
hann Siurlubók fyrir aðalhandrit,
en þó ekki án alvarlegra breytinga.
Finnur Jónsson hafði gert slíkt hið
sama í síðustu útgáfu sinni af Land-
náma bók og tilfært orðamun hinna
handritanna neðanmáls. Jón Jó-
hannesson dæmdi þá útgáfu allhart,
kvað hana hafa orðið upphaf meira
misskilnings en skilnings á hand-
ritunum og samhengi þeirra. Þetta
mun Einar Arnórsson hafa ætlað að
láta sér að kenningu verða og því
tekið það ráð, sem er heldur óvenju-
legt í svona ritum, að taka allar
breytingar handritanna upp í les-
málið og merkja þær þar.
En þetta er hægra sagt en gert.
Minnstur er vandinn, þar sem öll
handrit hafa sömu grein, lítið eða
ekki breytta. Þá prentar E. A. grein-
ina með merkjum allra handritanna
að yfirskrift. Vandinn er heldur
ekki svo mikill, þar sem hvert hand-
rit hefur sinn texta ólíkan öllum
hinum. Þá prentar E. A. textana í
röð hvern á fætur öðrum. Verst er
þar sem handritin hafa sama text-
ann meira og minna breyttan. Þá
reynir E. A. að hjálpa sér með ská-
letri og svigum, en niðurstaðan
verður allt annað en skýr. Kveður
svo rammt að þessu á stundum, auk
annara yfirsjóna í meðferð textans,
að Jón Jóhannesson hefur orðið að
gefa þessari útgáfu hér um bil sama
vitnisburð og útgáfu Finns: að hún
væri óhæf til fræðimannlegra rann-
sókna. Og tæplega er þá hætt við að
leikmenn fari að lesa hana sér til
gamans. (sjá ritdóm í Tímariii Máls
og menningar, Desember 1948).
í formála ræðir E. A. fyrst rit um
landnám fyrir daga Styrmis fróða,
þá Landnámabók Styrmis fróða,
síðan bók Sturlu Þórðarsonar, bók
Hauks Erlendssonar, þá Skarðsár-
bók og loks bók Þórðar prests Jóns-
sonar.
Um gerðir Landnámabókar fylgir
Einar að mestu skoðunum Jóns Jó-
hannessonar (Gerðir Landnámabók-
ar, Rvík, 1941). En 1 einu aðalatriði
er hann á öðru máli: hlutdeild Ara
fróða í Landnámu. Hann leggur eng-
an trúnað á sögu Hauksbókar, er
k