Tímarit Máls og menningar - 01.12.1974, Blaðsíða 10

Tímarit Máls og menningar
hvað til hjálpar. Auk þess voru fleiri fyrirbæri skilgreind sem læknameö'-
færi og nýjar sérgreinar settar á stofn til þess að tryggja stéttarfélaginu
undirtökin einnig á þeim sviðum.
Um það ley'-ti sem þessi síðari þáttaskil urðu. varð það einn aðalstarfi
læknastéttarinnar að halda lífi í fólki, sem var orðið lienni háð og bjó í
óheilsusamlegu umhverfi. Kostnaðarsamar fyrirbyggj andi aðgerðir og kostn-
aðarsöm meðhöndlun urðu í sívaxandi mæli forréttindahlutur þeirra, sem
til þess gerðu kröfu með tilvísun til fyrri neyzlu sinnar á þjónustu lækna.
Að komast til sérfræðinga, á fræg sjúkrahús eða í alls konar undravélar er
einkum kleift þeim, sem búa í stórborgum, þar sem kostnaður við heilbrigð-
isaðgerðir á horð við vatnshreinsun og mengunareyðingu er þegar kominn
fram úr hófi. Því hærri sem kostnaðurinn á hvern mann vegna fyrirbyggjandi
aðgerða verður, þeim mun meiri verður lækningakostnaðurinn á mann, þótt
furðulegt megi virðast. Sá sem áður hefur greitt mikið fé fyrir læknaþjón-
ustu, á þannig kröfu á enn betri þjónustu. Það gildir um heilsugæzlu sjúkra-
húsanna engu síður en um skólakerfið, að sá, sem eitthvað á, mun fá enn
meira, en sá snauði skal sviptur því litla, sem hann á. I skólakerfinu merkir
þetta, að þeir, sem mesta menntaneyzlu geta sýnt, munu einnig fá styrki að
loknu háskólaprófi, en hinir, sem detta út úr skólakerfinu bera ekki annað úr
hýtum en þann lærdóm, að þeir séu misheppnaðir einstaklingar. í lækna-
vísindunum hefur þessi regla í för með sér, að þjáningin eykst með aukinni
læknisþjónustu. Þeir ríku fá læknishjálp við sjúkdómum af völdum lækna,
en þeir fátæku verða að sætta sig við þjáninguna.
Eftir hin síðar nefndu þáttaskil tóku hliðarverkanir læknisþj ónustu að
hrjá heilar þjóðir fremur en einstaklinga. í auðugum löndum tóku læknavís-
indin að halda við miðaldra fólki, unz það var komið að fótum fram og
þurfti enn fleiri lækna og sífellt flóknari læknisáhöld. Meðal fátækra þjóða
gerðu læknavísindin það að verkum, að fleiri börn náðu unglingsaldri, og
fleiri konur lifðu af barnsfæðingar. Þjóðunum fjölgaði meir en svo, að
verkmenning þeirra og auðlindir nægðu til að fæða þær. Vestrænir læknar
mitnotuðu lyf til þess að vinna bug á sjúkdómum, sem hinir innfæddu höfðu
lært að búa við. Árangurinn varð sá, að nýir sjúkdómar komu fram, sem
hvorki nútíma læknisaðferðir né læknislist hinna innfæddu gátu ráðið við.
Um heim allan, en einkum þó í Bandaríkjunum, heittu læknavísindin sér að
því, að rækta upp manngerð, sem einungis var hæf til stofulífs í umhverfi,
sem varð kostnaðarsamt, vísindalega hannað á allan hátt og allt gert af
manna höndum. Ein ræðukonan á þingi Læknasamtaka Bandaríkjanna hvatti

136