Tímarit Máls og menningar - 01.12.1974, Page 145

Eftirmáli 35. árgangs
ing allra krafta þjóðarinnar á síðustu áratugura við „hið ekónómíska“ er að vísu sú
breyting sera gerzt hefur síðan fyrir hálfri öld, en hún hefur ekki stuðlað til að auka
fjölbreytni þjóðlífsins, heldur aðallega flutt fábreytnina á annað svið. Skortur þeirra
manna sem á sumum erlendum málum hafa verið nefndir publicistar er og bagalegur
tímaritum, og íslenzk bókmenntagagnrýni hefur naumast komizt nema endrum og eins úr
þeirri úlfakreppu formalismans sem hún lenti þegar í hjá Fjölnismönnum. Fáir hafa
fengið þeirrar listar að skrifa bókagagnrýni af nákvæmni og þekkingu. Oft er eins og
oss skorti „fræðilega ástríðu". Fyrirlitning margra íslenzkra menntamanna og forkólfa á
„heimspeki og teoríu“ er gamalt og nýtt fyrirbæri; en það má vel vera að sú andúð sé
einmitt um þessar mundir að koma oss í koll ...
Þrjátíu og fimm árgangar hafa nú komið út af Tímariti Máls og menningar í núver-
andi formi. (I árgangatali Tímaritsins er sleppt „litla tímaritinu“ sem kom út á árunum
1938-39, og var öllu fremur félagsbréf en tímarit.) Þetta árabil er nú talið hnignunar-
skeið tímarita, og blaða- og tímarita-„dauði“ er einkum á síðustu árum orðinn hversdags-
legt umræðuefni. Sum seinni árin má næstum segja að Tímarit Máls og menningar hafi
staðið eitt uppi - ásamt Andvara og Skírni. En ekki er uppörvandi fyrir tímarit að standa
eitt uppi, og ekki er eftirsóknarvert að miklast af því að liafa meira úthald en önnur
tímarit, þó það sé varla einskisvert. Það heyrir ekki til friðar ritstjóra að leggja mat á
gildi þeirra rita sem þeir stýra, og án efa fer mörgum ritstjóra svo, ef hann flettir slík-
um útgáfuverkum aftur á bak, að honum finnst sem aska loði við fingur sér. Tímarit
Máls og menningar hefur átt að stríða við margan sama vandann og önnur íslenzk tíma-
rit; og stundum liefur það átt góða daga en stundum miður góða. Ekki er fyrir það að
synja að ritstjórnin hefur einstaka sinnum verið hreykin af einu og einu hefti; en þá
hefur kannski brugðið svo við að lesendur fúlsuðu við krásinni, og þóttust hitt veifið
hafa himin höndum tekið, þegar ritstjórnin átti sér einskis góðs von. Oftast hafa bæði
verið óánægð, ritstjórnin og lesendur. En hafi Tímarit Máls og menningar verið einhvers
virði fyrir íslenzkan almenning þá er það fyrst og fremst af því að það hefur jafnan átt
vísan stuðning ágætra höfunda; en ef til vill líka vegna þess að ritstjórninni hefur ekki
verið mjög hugleikið að gera svo öllum líki, hefur ekki kært sig sérstaklega um að
forðast áhættu, og hefur öllu heldur með starfsemi sinni gert sér far um að reyna nokk-
uð á það sem einusinni var kallað „íslenzkt lesþol“.
S. D.
271