Tímarit Máls og menningar - 01.12.1974, Blaðsíða 114

Tímarit Máls og menningar
aristafla fomfáleg og umgerð utan um nýstárleg. Sú dvergasmíð er gerð af
nemanda Stefáns myndskera, og hét sá maður Jóhannes og þótti svo yfrið
efnilegur að gizkað var á að liann færi til Svíþjóðar til að afla sér frekari
leikni í list sinni, en af því varð ekki, heldur fór hann langa leið að hitta
unnustu sina, varð úti og dó. Og mun nú fátt til marks um hagleik hans nema
þessi altaristafla.
Allar frásagnir af þessum landshluta, einkum séu þær gamlar, eru vofeif-
legar og dimmar, en reyndar sat hér eitt hið elskulegasta ljóssins skáld á
sævarbergs stalli og sá út í drungann, en hann var eiginlega ekki Snæfelling-
ur, heldur af einlægum biskupum kominn og þeirra frúm. Móðir hans varð
svo gömul að hún gleymdi áttum og tungli, hélt sumar vera á vetri, og hey-
skap í hríðarbyljum hinum hörðustu sem komið hafa síðan á sautjándu öld.
Sjálfur var hann hinu sama sári særður sem öll skáld hafa verið á öllum öld-
um, hann elskaði stúlku. Það segja þeir sem þekkja að fátt geti ömurlegra.
Sama er hve fögur stúlkan er og góðhjörtuð, nema verra sé, og þetta vissu
fornskáldin: böl gerir mig fölvan, sá geisli sýslir . . . óþurft mína, o. s. frv.
án enda. Aldrei annað. Aldrei neitt gott.
Annað skáld ólst þarna upp: halt eins og Byron, skáld eins og Byron,
kvennagull eins og Byron. Af böli jarðvistar sinnar fékk hann ómældan
skammt, en vegna þess líklega að hann átti enga stúlku til að þreyja, tók hann
sér fyrir hendur að yrkja um hitt (þ. e. a. s. ómælda skammtinn). Síðan orti
hann ekkert. Það er álitið að þetta geri ekkert til, eitt kvæði getið verið betra
en mörg, og skyldu menn, sem ekki eru í rónni fyrr en þeir hafa komið út 20
bindum, hugleiða þetta.
Við leituðum að skáldum eins og saumnál og fundum fleiri, og eru sum
sögð hafa dáið úr sulti, en önnur hjarað, en flest urðu að engu, gerðu annað-
hvort aldrei að fæðast eða dóu ófulburða eða nýfædd, grétu, grétu og grétu,
og heyrist gráturinn enn upp úr leiðum og ofan úr holtum, og eitt orti vísuna:
Móðir mín í kví, kví .. . en bezt orti það hið fyrirkomna skáldbarn, sem kvað
vísu þessa: Eg er skjótur eins og valur / undirförull sem kjói, / föðurland
initt er Flókadalur, / fæddur er ég á Mói.
Þjóðskáld hefði hann orðið.
Að prestum gerðum við ekki mikla leit, og er það verkefni óleyst, jafnvel
Ásgrímur Hellnaprestur heyrðist ekki nefndur, svo frægan sem Espólín hefur
annars gert hann. Séra Árni á Stórahrauni var ofarlega í minningunni, enda
lét hann skrifa fyrir sig sex bækur og kosta til þess mörgum árum, gerði
hann enda Snæfellinga fræga. Eða var hann látinn láta skrifa fyrir sig?
240