Skírnir - 01.01.1963, Side 37

Skirnir
Um refsingar
33
elsisvist? Hér erum við aftur komin að jaðartilviki. Við kunn-
um að segja, að það sé engin refsing fyrir hann að stinga
honum inn. Aftur á móti er til dæmis ekki hægt að dæma
hann aftur fyrir sarna afbrotið, jafnvel þótt yfirvöldin komist
að því, að hann hafi skemmt sér konunglega í steininum.
Hann hefur, á því er enginn efi, tekið út þá refsingu, sem
ákveðin var að lögum.
Við getum tekið annað dæmi. Maður fremur morð og er
hengdur, eins og sums staðar tíðkast. Eigum við að segja, að
honum hafi ekki verið hegnt, ef dauðinn er honum kær-
komin lausn frá samvizkukvölum? Svar okkar ætti, held ég,
að fara dálítið eftir því, hvort við lítum á þetta frá lagalegu
sjónarmiði eða sjónarmiði einstaklingsins. Maðurinn hefur
tekið út hegningu, þótt hún hafi ekki reynzt nein hegning
fyrir hann. Hér notum við orðið hegning frá lagalegu sjónar-
miði í fyrra skiptið, en ekki í því síðara.
En jafnvel þótt hegning geti verið velkomin manni í ein-
stökum tilfellum, þegar við lítum á málið frá lagalegu sjón-
armiði, þá er það áreiðanlegt, að ekki tjóar að ákveða sem
hegningu eitthvað, sem flestir mundu kjósa sér. Ástæðan er
augljós. Hegningar fyrir lögbrot hafa það hlutverk að vama
lögbrotum. Að minnsta kosti er þetta eitt hlutverk þeirra.
Auðvitað er ótti við refsingar ekki eina ástæðan fyrir lög-
hlýðni, en svo virðist sem menn sneiði stundum hjá lögbrot-
um af ótta við refsinguna, sem kann að fylgja á eftir. Enginn
óttast það, sem hann vildi sjálfur gjaman kjósa sér. Það er af
þessum sökum, að sektir eru heppileg refsing, en launaupp-
bót ekki. En ekki má samt ætlast til þess, að í hvert sinn,
sem maður greiðir sekt, þyki honum leitt að greiða hana. Það
er líka refsing að láta mann greiða sekt, sem hann fúslega
greiðir. Ástæðan fyrir því, að hann telur það ekki eftir sér,
kann að vera sú, að hann sjálfur álítur sektina réttláta.
Ég vil þó ekki neita því, að þegar maður nýtur þess, sem
á að vera honum hegning, þá er nokkur freisting að segja,
að honum hafi þetta ekki verið hegning, þótt það hafi verið
gert í hegningar skyni.
3