Skírnir - 01.01.1963, Síða 66

62 Símon Jóh. Ágústsson Skírnir
hneigðin fá svölun í lestri slíkra sagna og í draumórum, sem
þær vekja.
4. Af Róbinsonsaldrinum tekur við hetjusagnaaldurinn, sem
stendur yfir fram á kynþroskaár. Einkum dá drengir á þess-
um aldri hetjur, sem lenda í mörgum mannraunum. Hetjan,
sem sigrast á hverri raun, er mannshugsjón þessa aldursskeiðs.
Dæmi um slíkar bókmenntir eru Tarzansögur og Indíána-
sögur. Á þessum aldri skiljast um hríð nokkuð leiðir drengja
og telpna og liggja ekki saman aftur fyrr en eftir kynþroska-
ár. Telpur hafa ekki að öllu leyti smekk fyrir sams konar
hetjur og drengir og lesa nú mest sérstakar telpnabækur, þar
sem telpa á þeirra reki eða ung stúlka er aðalsöguhetjan.
5. tJr þessu fer bókmenntasmekkur unglinga að nálgast
það, sem hann verður á fullorðinsárunum. Piltar og stúlkur
gera nú hærri kröfur en áður til þess, að atburðir séu senni-
legir og hafi getað gerzt raunverulega. Mætti nefna þetta
alburSaraunsœisstig eða hlutraunsœisstig.
6. Loks kemur stig sálrœns raunsœis. Nú dugir ekki að
bjóða upp á garpa eins og Tarzan. Skapgerð persónanna verð-
ur að vera sennileg og sönn. Við 14—15 ára aldur fara vel
gefnir unglingar að lesa frásagnir um mikla menn og ævi-
sögur þeirra og leita þar að fyrirmyndum að mannshugsjón
sinni. Þeir fara nú að njóta þess, að sálarlífi og skapgerð
manna sé lýst af nærfærni og raunsæi. Þeir fara nú að þola
sögur, sem fara illa. Þeir öðlast nú skilning á tign og harm-
leik mannlegra örlaga og geta nú notið ýmissa meistaraverka
heimsbókmenntanna, sem hefjast yfir stund, stað og þjóðerni.
Eins og áður er sagt, eru engin skörp skil milli þessara
stiga, barnið getur verið á 2—3 stigum samtímis, þótt ein-
kenna einhvers eins gæti mest. Enn fremur her að hafa í
huga, að verulegur hluti fullorðinna manna hefur næsta van-
þroska eða lélegan bókmenntasmekk, þ. e. er einhvers staðar
milli hetjustigsins og atburðaraunsæisstigsins. Stafar þetta af
tvennu: litlum ásköpuðum hæfileikum og lélegu bókmennta-
legu uppeldi. Bókmenntasmekkur margra er þó verri en hann
þyrfti að vera vegna áskapaðra hæfileika. Grundvöllurinn að
bókmenntasmekk er þegar lagður í bemsku. Bamið þarf að