Skírnir - 01.01.1963, Page 68

64
Símon Jóh. Ágústsson
Skírnir
að meginefni ævafomar og em til með mörgum þjóðum í
ýmsum búningi. Hver þjóð á sér sinn eiginn þjóðsagnabeim.
Hinar beztu þeirra hafa sammennskt gildi, eins og ýmis
Grimmsævintýrin. tJrval þeirra hefur verið þýtt á flest eða
öll menningarmál og eiga hvarvetna svo miklum vinsældum
að fagna meðal barna, að þau em hluti af hugmyndaheimi
þeirra, svo sem Rauðhetta, Mjallhvít, Þymirós og öskubuska.
Hvers vegna hrífast böm svo mjög af þessum ævintýrum
og öðmm þvílíkum? Ch. Buhler, sem athugað hefur náið
Grimmsævintýrin, kemst um þetta að eftirfarandi niðurstöð-
um:
Málið á ævintýrunum er einfalt og eðlilegt, orð og hugtök
úr daglegu máli eða þá úr hinum sérstaka hugmyndaheimi
ævintýranna. Atburðimir em ekki tímasettir, enda er tíma-
skyn barna á þessum aldri lítt þroskað. Mörg þeirra hefjast
á setningunni: Einu sinni var . . . Lýsingarnar á umhverfi
bera hliðstæðan svip. Sögð em stuttlega skil á því eða það
gefið í skyn. Allt hitt verður bamið að ímynda sér.
Ævintýrið er ekki með útúrdúra, skýringar eða málaleng-
ingar. Einn atburðurinn rekur annan, æsandi og spennandi.
Engar lægðir eru í frásögninni. Þess vegna er auðvelt að
fylgjast með söguþræðinum. Allt þetta er mikils virði fyrir
lítil börn, sem eiga torvelt um að einbeita lengi athyglinni.
I ævintýrunum koma tiltölulega fáar persónur við sögu.
Þær eru fremur manngerðir en einstaklingar. Þær eru yfir-
leitt persónugervingar ákveðins eiginleika, fegurðar eða ljót-
leika, dygða eða lasta. Þessar persónur em skýrar, þótt þær
séu dregnar upp í fáum dráttum, og enn þá minnisstæðari
verða þær fyrir þá sök, að þeim er oft teflt fram sem andstæð-
um. Skýrt em og dregnar fram galdranornir, dvergar og risar.
Loks koma við sögu viti og tali gædd dýr. Gengið er á snið
við allar sálarlífslýsingar; persónumar lýsa sér aðeins með
athöfnum sínum. Ævintýrið felur og í sér einfalt, en heilbrigt
siðgæðisviðhorf. Hinn góði höndlar að lokum hamingjuna,
fagra brúði, kóngsríki, en hinn illi, sem er oftast jafnframt
heimskur, hlýtur makleg málagjöld, grimmilegar líkamlegar
refsingar eða líflát.