Skírnir - 01.01.1963, Blaðsíða 79
Skirnir
Börn og bækur
75
Við gleymum því, að fjölmörg mikil listaverk í bundnu máli
og óbundnu eru tær og einföld og barnið hefur bæði höfuð
og hjarta til þess að njóta þeirra.
Það er meira en vafamál, hvort ólistrænar barnabókmennt-
ir séu heppilegur undirbúningur þess, að barnið fái seinna
notið góðra bókmennta. Mér virðast þær heldur vera til þess
fallnar að spilla smekknum. Siðferðislegar fyrirmyndir í lé-
legum bókmenntum eru oftast einnig ósannar eða óraun-
hæfar og því áhrifalitlar. Ekki einungis smekkurinn, heldur
og skapgerðin, þroskast betur við góðar bókmenntir. Höfund-
ar barnabóka þurfa því framar öllu öðru að vera listamenn.
VII.
Við verðum að forðast tvennar öfgar: Annars vegar að ætla,
að allar góðar bókmenntir séu við barna hæfi og hins vegar,
að allt sé börnum hollur og þroskandi lestur, sem skemmti-
gildi hefur. 1 lestrarbókum, sem notaðar eru í barna- og ung-
lingaskólum, hafa menn lengi reynt að þræða þarna meðal-
veg. Öll böm hér hafa sömu lestrarbækurnar í skólanum. 1
þeim er mikið og fjölbreytt efni, og er hinn þjóðlegi þáttur
þar sízt fyrir borð borinn. Hvert barn, sem skynsemi hefur
til þess að færa sér þær í nyt, hefur þar mikið og gott efni
við sitt hæfi og er því enginn menningarlegur útlagi. Þar
kynnast mörg börn fyrst sígildum bókmenntum þjóðar sinn-
ar, bæði í bundnu máli og lausu, sem er nokkurn veginn
við hæfi þeirra, enn fremur ýmsu úr bókmenntum annarra
þjóða. Þær hafa einnig að geyma sögur um börn og handa
bömum á ýmsum þroskastigum. Það er ósennilegt, að börn
á okkar dögum myndu finna þessar bókmenntir af sjálfsdáð-
um og án leiðsagnar. Sýnishorn og úrval þeirra verður þess
vegna að vera í lestrarbókunum og samsvara, eftir því sem
unnt er, þörfum og þroska barnanna.
Lesbókin handa börnum og unglingum, sem þeir Guðm.
Finnbogason, Jóh. Sigfússon og Þórhallur Bjarnason gáfu út
í 3 bindum á árunum 1907—1910, var ágæt og með henni
var unnið stórmerkt brautryðjandastarf. Ótaldir munu þeir