Skírnir - 01.01.1963, Page 153
Skímir
Leikritaval í Reykjavík um aldamótin
141
þó leikfélagið lengur sakað um að skorta „áræði“. Það hafði
tekið af öll tvímæli um, hvert það ætlaði sér með verkefna-
vali sínu, og sýningarnar voru orðnar framlag til menningar-
lífsins, umdeilt, og þó ótvírætt.
Frá árinu 1903 og þar á eftir er hægt að tala um skýrt
mótað verkefnaval. Annars vegar verður valið „bókmennta-
legra“, þegar leikhópurinn fer að glíma við leikrit Ibsens og
Björnsons og önnur viðlíka rit, hins vegar styrkjast tengslin
við leikhúsin annars staðar í Evrópu, þegar tízkuhöfundar
samtíðarinnar halda innreið sína á hið íslenzka leiksvið. Leik-
árið 1903—4 er Gjaldþrotið eftir Björnson höfuðviðburður-
inn, bæði valinu og sýningunni er hrósað (sjá t. d. ísafold
2. janúar 1904). Fulltrúar tízkuhöfundanna eru Arthur W.
Pinero (Sweet Lavander) og Ludwig Fulda (Die Sklawin,
Ambáttin), kannski töldu menningarvitarnir um aldamótin
siðarnefnda leikritið til bókmenntaverkanna. Blaðið Ingólfur
(13.marz 1904) segir t. d. leikinn vera um þetta: „Irkisefnið
er þjóðfélagslígin í sambandi við hjónabandið.“ — Enn frem-
ur voru þá leiknir enn nokkrir smáleikir eftir Heiberg, Högh
o. s. frv.
Næsta leikár, hið fyrsta i formannstíð Árna Eiríkssonar,
lætur ekki að sér hæða frá bókmenntalegu sjónarmiði. Yissu-
lega er um haustið hitað sér með tveim sýningum á „Gestir
í sumarleyfi“ eftir Hostrup og „Fyrirgefið þér“ eftir Bauk,
eins og Erik Bögh var kallaður hérna, en svo koma Aftur-
göngur Ibsens (6 sýningar), John Storm eftir Hall Caine (14
sinnum), Jeppi á Fjalli eftir Holberg (9 sinnum), Hjálpin
eftir P. A. Rosenberg (4 sinnum) og Brúðuheimili Ibsens
(þrisvar).
Verkefnavalið ber alvarlegt svipmót, og það er engin til-
viljun, í rauninni gegnir furðu, þegar maður kynnir sér sögu
Leikfélagsins á þessum árum, hversu svokölluð alvarleg leik-
rit eru þar í fyrirrúmi ár eftir ár. Leikdómararnir komust
líka fljótt að þeirri niðurstöðu, að þau ættu bezt við skaphafn-
ir og leikmáta leikaranna, og tölur um aðsókn virðast benda
til þess, að áhorfendur hafi verið sömu skoðunar. Haustið
1905 reyndi Leikfélagið að auðga verkefnavalið með því að