Skírnir - 01.01.1963, Qupperneq 200

Skírnir
188 Ritfregnir
Ritgerð þessi birtist í Studia Islandica, sem ber frumkvöðli sinum og
fyrsta útgefanda Sigurði Nordal fagurt vitni, enda hafa í safni þessu kom-
izt á prent hver greinin annarri betri í íslenzkum fræðum. Frá og með
13. heftinu tók Heimspekideild Háskóla Islands að sér utgáfu ritsins, og
með ritstjórn Steingríms J. Þorsteinssonar hafa verið tryggð vísindaleg
gæði þess. Á þetta er hér sérstaklega drepið, því að með þessu síðasta
hefti, sem er 20. í röðinni, hafa orðið þau umskipti, að Bókaútgáfa Menn-
ingarsjóðs hefur gerzt meðútgefandi. Þetta er fagnaðarefni að því leyti,
að með því er fjárhagur ritsins tryggður. En unnendum Háskólans mun
þetta i aðra röndina nokkurt umhugsunarefni. Er þvi í rauninni svo far-
ið, að Háskólanum sé einum um megn að halda úti Studia Islandica, sem
er þó tiltölulega fyrirferðarlítið ársrit? Um þessar mundir hefur Háskóli
Islands bolmagn til að kosta útgáfu tveggja rita að staðaldri: Árbókar
(þ. e. skólaskýrsla) og Kennsluskrár. Ber að skilja þetta sem vitnisburð
um fátækt og umkomuleysi Háskólans?
Það er alkunna, að fræðimenn telja vel flestir, að Snorri Sturluson sé
höfundur Egilssögu. Rökin fyrir því eru mörg og margvísleg; þau verða
ekki talin upp hér, en þeim, sem kynnu að vilja fræðast um þau, má
benda á athuganir Sigurðar Nordals í formála fyrir útgáfu Egilssögu í
íslenzkum fornritum. Öllum hefur þó verið fullljóst, að skort hefur vís-
indalega aðferð til að ganga endanlega úr skugga um þetta, jafnvel þótt
allt mæli með því og ekkert gegn, að Snorri sé höfundur sögunnar. Við
þetta hefur setið. Með rannsókn sinni telur P. Hallberg sig hafa fært full-
gildar sönnur á, að Egilssaga sé samin af Snorra. Rannsóknaraðferð hans
er svo nýstárleg í islenzkum fræðum og athyglisverð, að vert er að fara
um hana nokkrum orðum.
P. Hallberg kannar og telur orðaforðann í Heimskringlu og fimm Is-
lendingasögum: Egilssögu, Laxdælu, Eyrbyggju, Njálu og Grettissögu.
Heimskringlu skiptir hann í tvo nokkurn veginn jafna parta, sem hann
kallar Snorra A og Snorra B. Aðferð P. Hallbergs byggist á því, að hann
safnar saman öllum þeim orðum, sem sameiginleg eru með Snorra (A
og B) og hverri einstakri sögu — og aðeins með henni. Slík orð kallar
Hallberg parord; á íslenzku má kalla þetta samstæðu. Þannig er t. d. orð-
ið auSfundinn samstæða í Snorra A og Egilssögu, og kemur þá ekki fyrir
í öðrum fyrrgreindum sögutextum. Nú kemur í ljós, að samstæður með
Snorra A—Egilssögu eru 193, Snorra A—Laxdælu 89, Snorra A—Eyr-
byggju 80, Snorra A—Njálu 47 og Snorra A—Grettissögu 80. Þessar töl-
ur eru samræmdar eftir fyrirferð textanna. Samstæðurnar eru þá meir
en hálfu fleiri með Snorra A—Egilssögu en Snorra A—Laxdælu, sem
kemur næst að samstæðufjölda. Af 489 samstæðum með Snorra A og sög-
um þessum hefur Egilssaga 39.5%, Laxdæla 18%, Eyrbyggja 16.5%, Njála
9.5% og Grettissaga 16.5%. Svipaðar verða tölurnar, ef Snorri B er lagð-
ur til grundvallar. Samstæðurnar með Egilssögu eru 156, en Laxdælu 83;