Skírnir - 01.01.1963, Síða 209
Skírnir
Ritfregnir
197
Því miður lendir Jjetta brot ekki í þá hluta sögunnar, sem nokkurn veginn
læsilegar vísur eru um í Uppsalabók, og verður að svo komnu máli ekki
vitað um afstöðu þessara rímnabrota, en vera má, að lestur handritsins
við útfjólublátt ljós geti bætt úr þessu. Að minnsta kosti er sjálfsagt að
reyna að lesa krotið í Uppsalabók með öllum þeim tækjum, sem kostur
er á.
Ekki þarf að fjölyrða um það, hvílíkra þakka er verð ljósprentun Upp-
salabókar og rannsókn Grapes. Mjög væri óskandi, að gefið væri út ann-
að bindið, þar sem í væri umritun textans og vandleg rannsókn á skrift-
inni, bæði þvi, sem frá öndverðu heyrði til handritsins, og hinu, sem síð-
an hefur verið við bætt. Hver veit, nema þá kæmi eitthvað í Ijós, stórt
eða smátt, sem vitneskju veitti um einhver atriði frá hinum myrku öld-
um í sögu textans, éður en handritið kom í hendur Brynjólfi biskupi.
Einar Ól. Sveinsson.
Den norrone litteraturen, I—VI. —• Útg. Det norske samlaget, Oslo
1961—1963.
Þetta eru norskar þýðingar á nokkrum hinna beztu fornrita íslenzkra
og norskra, rita á þeirri tungu sem Norðmenn kölluðu gjarnan í eina tíð
„gammelnorsk“, og var það raunar ekki óeðlilegt, þar sem hún gekk
bæði um Noreg og Island.
Alkunna er, að í Noregi eru tvö ríkismál, bókmálið (bokmál, riksmal)
komið af dönsku og flatlendismállýzkum austanfjalls, og nýnorska (ny-
norsk, landsmál) komið af fjallbyggðamállýzkum og mállýzkum vestan-
fjalls. Nýnorska er um margt miklu líkari færeysku og íslenzku en bók-
málið, því að heita mátti að fram á þessa öld væri hverfandi lítill eða
enginn munur á venjulegri dönsku og norsku bókmáli, en á síðari ára-
tuguni hefur vitandi vits verið stefnt að því að færa þessi tvö norsku mál
nær hvort öðru. Hefur það raunar ekki gengið hljóðalaust, því að báðir
flokkar hafa barizt fyrir sínu máli. En þessar sífelldu breytingar á norsku
ritmáli hafa valdið því, að það sem er viðurkennt gott norskt mál, er
hraðari þróun og örari breytingum undirorpið en gerist um mál flestra
annarra þjóða. Það sem börnum er nú kennt að sé gott og rétt ritmál,
var foreldrum þeirra fyrir tveimur—þremur áratugum kennt að forðast
sem órithæft talmál.
Af eðlilegum ástæðum hafa Norðmenn, einkum nýnorskumenn, meiri
áhuga á fornum og nýjum íslenzkum efnum en aðrar Norðurlanda-
þjóðir, og hafa þeir nýverið tekið nútimaíslenzku upp sem námsgrein í
menntaskólum sínum. Þegar á fyrstu áratugum landsmálsins á síðustu
öld (Ivar Aasen gaf út rit sín um miðja öldina, og á þeim byggist ný-
norska nútimans) var tekið að þýða fomrit é það, byrjað t. d. á Eddu-
kvæðum 1885.
Det norske samlaget mun vera athafnasamasta forlag í Noregi, þeirra