Skírnir - 01.01.1963, Side 210

198
Ritfregnir
Skírnir
sem eingöngu gefa út rit á nýnorsku. Það hefur undanfarið ráðizt í hvert
stórvirkið eftir annað, er til dæmis nú að ljúka útgáfu ritsafnsins Gamalt
or Sætesdal, sem Johannes Skar safnaði, og kennir þar margra grasa.
Einnig gefur það út norska orðahók (Norsk ordbok, ordbok over det
norske folkemálet og det nynorske skriftmálet), sem er komin út aftur í
buver. Þar er um býsna auðugan garð að gresja fyrir þann sem kynnir
sér þær tungur sem skyldastar eru hinni íslenzku. Áður en safnið Den
norrone litteraturen fór af stað, hafði forlagið gefið út ein 40 bindi af
Norrone bokverk, þar sem m. a. eru þýðingar á Hænsa-Þóris sögu, Ragn-
ars sögu loðbrókar, Bjamar sögu Hítdælakappa, Orkneydnga sögu, Ljós-
vetninga sögu. Örvar-Odds sögu o. s. frv., einnig ritsafnið Norsk folke-
digtning (norsk ævintýr, þjóðsögur, vísur, gátur, þjóðkvæði o. fl.), sjö
bindi, og fleiri safnrit af svipuðu tagi.
1 ritsafninu Den norrone litteraturen eru bæði endurprentanir eldri
þýðinga og nýjar þýðingar. Alltaf er vandi að velja og hafna, þegar
ákveða verður hvort nota skal gamla þýðingu eða gera nýja, ekki sízt
i máli eins og norsku, sem breytist örar en önnur mál, eins og rakið var
hér að framan, og mun þar jafnan eitt sýnast hverjum.
Ritstjóm safnsins hafa annazt þeir dr. Hallvard Mageroy -— sem er
mörgum að góðu kunnur siðan hann var sendikennari hér við Háskólann,
dr. Odd Nordland og dr. Per Tylden, nú prófessor við kennaraháskólann
i Þrándheimi. Auk þess hefur valið fólk verið fengið til að gefa út hvert
rit í safninu.
í fyrsta birtdi safnsins em Eddukvæði, sem Per Tylden hefur gefið út,
en þýðinguna gerði Ivar Mortensson-Egnund, og kom hún fyrst út 1905.
Ég þykist vita að ýmsir Norðmenn telji þýðingu þessa ekki aðgengilega
nútímamönnum, en því svarar útgefandi með því að benda á að þýðand-
inn hugsaði sér með henni að brúa bilið milli Yöluspár og Draumkvæðis-
ins norska, og óneitanlega minnir stíll hans og málblær allur mjög á
norsk þjóðkvæði, þannig að útgefandi taldi ekki rétt að færa þýðingu
hans meira til nútímamáls. Hins vegar hefur hann fært rithátt orða
nokkuð til núgildandi stafsetningar (frá 1959), að svo miklu leyti sem
þýðingin leyfði. Fyrir útlending er örðugt að dæma um hversu langt
skal gengið í slíku, og verður það því ekki gert hér. Og yfir allri þýð-
ingunni er sá blær, sem nægir til þess að veita lesandanum ánægju. Um
einstök atriði má alltaf deila, hversu með skuli fara, þvi að þýðandi slikra
torskilinna texta verður alltaf að velja þá túlkun sem honum fellur bezt,
en hafna öðrum skýringum. Ég sé þó ekki hvers vegna þýðandi hefur
þýtt hlautteinn í 63. erindi Völuspár með tun-tre (Tun-tre Hone / trygg
kan velja, / og brodre-soner / byggje saman / i Vindheim vide. / Veit de
nok, eller kva? — Þá kná Hænir / hlautvið kjósa / ok burir byggja /
bræðra tveggja / Vindheim víðan. ,/Vituð ér enn — eða hvat?)
I 14. vísu Helga kviðu Hundingsbana eru síðustu vísuorðin farift hafSi
hann allri / œtt geirmímis — þýdd með aydd var œtti / all til Germime,