Skírnir - 01.01.1963, Qupperneq 226

214
Ritfregnir
Skírnir
Tultugu erlend kvæSi og einu betur. Þýtt og stœlt hefur Jón Helga-
son. —- Heimskringla. Reykjavík 1962.
Þó að kvæði þessi séu þýdd, þá eru flest þeirra svo lik þýðandanum,
að þau gætu eins verið frumkveðin af honum. Ekki þarf neitt að skorta
á trúverðuga túlkun, og er mér nær að halda, að þeirrar hollustu sé gætt
svo sem ástæða er að gera kröfur til. Dreg ég þá ályktun af samanburði,
sem ég hef gert á einni þýðingunni, Kvœóimi um köttinn Pangúr Ban,
við enska þýðingu Robins Flowers á þvi, en Jón hefur að likindum haft
þá gerð kvæðisins til hliðsjónar, en hún er alkunn, og hann segist hafa
farið eftir enskum þýðingum á kvæði þessu, sem er frumort á irsku. Virð-
ist mér þýðing Jóns í svo miklu samræmi við þýðingu Flowers, að ekki
sé sanngjamt að gera meiri kröfur um nákvæmni. Aðra samanburði hef
ég ekki gert. En skýring mín á þvi, hve kvæðin draga mjög dám af þýð-
andanum er blátt áfram sú, að hann hafi valið kvæðin sér að skapi.
Ekkert þessara kvæða veit ég til, að hafi verið áður þýtt á íslenzku,
að undanskildu KvæSinu um Pangúr, sem undirritaður sneri eitt sinn
(Anganþeyr, 1952). Læt ég því öðrum eftir að dæma um þá þýðingu
og fjölyrði ekki frekar um það kvæði, sem er talið nokkru eldra en land-
nám íslands.
önnur tvö af kvæðum bókarinnar eru einnig ævafom: Grafletur Alk-
vins (svipað að aldri og Pangúr) og Dómsdagur eftir Kólumba hinn helga?
(frá 6. öld). Sjálfslýsing Peire Vidals er að efni til frá þvi um 1200, en
fært saman af sænska skáldinu Frans G. Bengtsson (f. 1894). Fjögur af
kvæðum þessum em fmmort af Francois Villon, höfuðskáldi Frakka á
15. öld, eitt af Desportes (d. 1606), eitt af Pierre Corneille (á 17. öld) og
JátvarSskvæSi (frá 17. öld). öll hin kvæðin em víst fmmort á 18. og
19. öld. Flestar virðast þýðingarnar vera gerðar úr frönsku, en nokkrar
úr ensku, þýzku og sænsku.
Naumast þarf að taka það fram, að öll em þessi kvæði harla vel ort
í þeim búningi, sem Jón Helgason hefur gefið þeim. Svo sem við er að
búast, er þó ekki að þeim öllum jafnmikill fengur fyrir íslenzkar hók-
menntir, listrænt skoðað. Menningar- og þjóðlífsspegill síns tíma geta þau
verið eigi að síður, og er það önnur saga, að vísu einnig merkileg. Svo að
minnzt sé á sérstök kvæði, þá finnst mér bráðskemmtileg Sjálfslýsing
Peire Vidals, er minnir á Bjöm úr Mörk. Meir virðist orka tvímælis,
hvort raunatölur gamallar léttlætiskonu eftir Villon eiga erindi inn í
heim fagurbókmennta, hve orðauðugt sem það kvæði kann að vera. Miklu
fegurra er KvæSi um konur liSinna alda eftir sama höfund, og snilldar-
lega hefur Jóni tekizt að samhæfa það íslenzkum sögum.
Annars eru flest hugþekkustu kvæði bókarinnar mn konur, allt frá
siðast nefndu Kvæði og Maríubœn Villons til og með ástarkvæðum Vict-
ors Hugos. Ég nefni kvæðin eftir Marianne von Willemer, Til austan-
vindsins og Til vestanvindsins, sem upprunalega voru talin eftir Goethe,
birt í einni af Ijóðabókum stórskáldsins og dæmd meðal beztu kvæða bók-