Skírnir - 01.01.1963, Side 230

218
Ritfregnir
Skirnir
Þorsteinn Valdimarsson: HeiSnuvötn, ljóð. — Prentsmiðja Jóns
Helgasonar 1962.
Ég skar mér fiðlu
úr skógargrein,
og skærri tón
á ei önnur nein,
þótt vítt og langt væri leitað.
En fáir þekkja
þann huliðshljóm,
hve hann er tær,
nema dalsins hlóm —
og vorbjört nóttin, hún veit það.
Ég skar hann sjálfur,
skoðið þér,
ég skar henni strengi
úr brjósti mér
af veilum huga og hálfum.
Ég skar hana’ um óttu
við skugga mót;
hin skorna björk
hafði tvenna rót,
og stendur önnur með álfum.
Þannig er fyrsta og síðasta erindi ljóðs Þorsteins Valdimarssonar um
Ingimund. fiðlu, snillinginn, er jafnt gat leikið hin fegurstu tónverk á
hljóðfærið sem líkt eftir kvaki fugla, hljóðum ferfætlinga sem áhalda
eins og rokks eða skilvindu, og er að því vikið í miðvísunni, sem ég felli
úr, vegna rúmsins.
Kvæði þetta á einkar vel við Þorstein skáld sjálfan, líkt og Ingimund.
Svo sem hljóðfæraleikarinn frægi, á Þorsteinn sér einnig fiðlu með tveim
ólíkum strengjum. 1 öðrum er háð, ádeila, hálfkæringur. Sá strengur sam-
svarar þeirri rót bjarkarinnar, sem á sér þann uppruna, er eigi getur, en
ætla má, að eigi sé eins göfugur og hinn: sá sem túlkar yndi og fegurð
tilverunnar, fögnuð lífsins, en einnig trega yfir öllu því fagra, sem tap-
azt hefur, frelsi, vinum og fölnaðri rós. Sá strengur samsvarar þeirri rót
trésins, er hefur uppruna hjá álfum.
Af ádeilukvæðum skulu aðeins nefnd fá ein. Eindregnast þeirra er
Myndvarp atómsól. Fyndni, beiskja og napurt héð eru einkunnir þess.
Skáldið sendir ýmsu samtíðarfólki vægðarlaus, hárbeitt skeyti fyrir van-
rækslu þess, sljóleik og yfirsjónir. Það er í 16 þáttum. Svo segir í 2. kafla
þess:
Sjálfssíngestir og svefnlaust frá hverri
er sagt það heiti; silkidýnu —
sönglaust það gengur því það týndi lækjunum
að hverju teiti úr lífi sínu.
Þetta er ömurleg einkunn, sem skáldið gefur samtíð sinni, ef sönn skyldi
reynast, er tvísýnn ávinningur að bættri efnahagsaðstöðu og framförum,
sé friði sálarinnar og gleði söngsins glatað. Ef til vill er Myndvarp atóm-
sól eina kvæði bókarinnar, sem skilyrðislaust flokkast undir heimsádeilu.
Víðar er þó örvum skotið, og oft næsta markvisst. Fjarri sé mér að efast
um réttmæti ádeilna skáldsins. Samt get ég ekki varizt þeirri hugsun, að
sumar þeirra hefðu betur hæft formi ritgerðar en Ijóðs.