Skírnir - 01.04.2000, Blaðsíða 79

SKÍRNIR STURLUNGA, GOÐAVELDIÐ OG SVERÐIN TVÖ 73
landi. Sighvatur gantast með þessa hugmynd og þykir hún fynd-
in. Hann lýsir valdabrölti sonar síns eins og hann ætli að gera
aðra höfðingja að þjónum sínum og húskörlum. Sighvatur var al-
inn upp við hugsunarhátt goðaveldisins, þar sem höfðingjar voru
æðstir og stóðu jafnfætis, en ekki í stigveldi þar sem einn var yfir
öðrum. Undirmenn höfðingja, sem þurftu að hlýða þeim hvort
sem líkaði betur eða verr, voru einkum leiguliðar og vinnufólk.
Af sjónarhóli goðaveldisins er sú hugmynd að Gissur og Kol-
beinn verði undirmenn Sturlu fyndin vegna þess að þeir eru með
þessu gerðir að íslenskum vinnumönnum fremur en evrópskum
lágaðli. Sturla reiðist, ekki vegna þess að það sé svo fjarri honum
að verða yfirmaður Gissurar og Kolbeins, heldur vegna þess
hvernig faðir hans snýr út úr þeirri pólitísku hugsun sem réttlæta
á valdabrölt hans og tilraunir til að verða æðsti maður Islands í
umboði Hákonar gamla.
Dálceti sögumanns á Guömundi biskupi Arasyni
Sögumaður Sturlungu ber kirkjuhöfðingjum vel söguna. Hann
segir t.d. ekki styggðaryrði um Guðmund góða þótt hann hafi
verið höfðingjum erfiður, þ. á m. þeim feðgum Sighvati og Sturlu.
Menn dreymir illa eftir að Kolbeinn Tumason veitir Guðmundi
biskupi eftirför, þar sem hann fellur reyndar sjálfur,59 og Guð-
mundi er víða hælt og ásamt Sturlu Sighvatssyni er hann sá sem
sögumaður lofar hvað mest. Um Guðmund látinn segir Islend-
inga saga:
Finnst og varla á voru landi eða víðara sá maður er þokkasælli hafi verið
af sínum vinum en þessi hinn blessaði biskup svo sem votta bréf Þóris
erkibiskups eða Guttorms erkibiskups eða hins ágæta konungs Hákonar
og margra annarra dýrðlegra manna í Noregi að þeir unnu honum sem
bróður sínum og báðu hann fulltingis í bænum sem föður sinn.
Lík Guðmundar biskups var náttsett þar í stofunni. Hinn þriðja dag
var til kirkju borið og skrýtt. Kom þá til Eyjólfur prestur af Völlum og
gaf til gull það er hann hafði í gröf. Allir dáðu er sáu þenna líkama og
kváðust aldrei séð hafa dauðs manns hold jafn bjart eða þekkilegt sem
þetta.60
59 Sama rit, 220-222.
60 Sama rit, 386.