Skírnir - 01.04.2000, Blaðsíða 115
SKÍRNIR
MUSTERITUNGUNNAR
109
sjónum sínum að stöðu leiklistar innan íslenskrar menningar-
hefðar og stað hennar í hinu menningarlega landslagi, sérstaklega
með tilliti til Þjóðleikhússins:
Eins og kunnugt er, er ritlistin gömul í landi hér. Hún hefir varpað ljóma
frægðarinnar yfir þessa þjóð, og gerir það enn. Hún hefir eignazt sín að-
setur meðal þjóðarinnar í skólabyggingum og bókasöfnum, eftir því, sem
geta þjóðarinnar hefir leyft. Engum má þá gleymast það, að aðrar list-
greinar hafa líka að geyma menningarlega fjársjóði.39
Haraldur minnist á aðrar listgreinar en að sjálfsögðu er honum
mest í mun að skilgreina menningarleg verðmæti leikhússins, og
staðfesta sjálfstæði leiklistarinnar sem listgreinar. En vart hefur
hann minnst á leikhúsið, áður en umræðan fer að snúast um
tunguna: „Hvað er svo með leiklistina? List hins talaða orðs, í
landi þeirrar þjóðar, sem byggir forna og nýja frægð á móðurmál-
inu, í ræðu og riti?“40 Þau menningarlegu verðmæti sem Haraldur
tengir leiklistinni búa í hinu talaða orði. Svo virðist sem eina leið-
in til að finna leiklistinni verðugan stað í íslensku menningar-
landslagi, sé að binda hana við hefðina sem ríkjandi er, við þau
menningarlegu verðmæti sem þjóðinni eru dýrmætust. Um leið
eru þeir þættir leikhússins sem tengjast tungunni, hið talaða orð á
sviðinu, einangraðir og settir skör hærra en aðrir þættir þess.
Haraldur tekur síðan fram að hús til eflingar leiklistar í landinu sé
lífsnauðsynlegt:
íslenzk leiklist kemst til vegs og virðingar, þegar hún fær þak yfir höfuð-
ið í hinni fullgerðu þjóðleikhúsbyggingu. Leiklist annarra þjóða hefur
sömu sögu að segja. - I hinum fullkomnu og fögru húsakynnum ríkis-
leikhússins, með stórkostlega bættum vinnuskilyrðum, myndi list hins
fagra íslenzka máls hljóma í meiri og fullkomnari fegurð, en verið hefir
til þessa í leiksviði íslands. Á ríkisleiksviði hverrar þjóðar er móðurmálið
ætíð talað hreinast og fegurst.41
L
39 Leikhúsmál 4,1941:4.
40 Sama: 5.
41 Sama: 6.