Skírnir - 01.04.2000, Blaðsíða 146
140 INGRID U. OLSSON OG ELSA G. VILMUNDARDÓTTIR SKÍRNIR
sveiflur sem hafa verið rannsakaðar í geislavirkni á einu ári sýna
stundum snöggar breytingar um nokkur prósent einhvern mán-
uð, eða milli árstíða. Þetta kemur vel heim og saman við það að
hægt er að greina mun í virkni milli ára í árhringjum trjáa. Ekki er
hægt að útiloka að þess konar sveiflur geti verið ein af ástæðum
þess að gildin kringum landnámið eru eins dreifð og raun ber
vitni. Þótt búast megi við um 1% sveiflum í geislavirkni, má samt
ekki draga fljótfærnislegar ályktanir um aldur landnámsins út frá
aldursgreiningum einstakra sýna, þar sem hvert um sig er mælt
með tölfræðilegri óvissu er nemur u.þ.b. 0,6%.
8. Hvernig kom ártalið 874 e. Kr. inn í umrxðuna?
I ágripi af fyrirlestri á ráðstefnunni í Seattle 1982 (52), voru sýnd
ný línurit um virkni andrúmsloftsins yfir Abisko og Svalbarða.
Þar má sjá að landnámið greinist yfirleitt eldra en söguleg hefð
segir til um. I stuttu máli er fjallað um hugsanlega skekkjuvalda.
Þar er ekki sagt að sá aldursmunur kalli á nýjar kenningar. Meðal
annars er bent á að virkni andrúmsloftsins á þessum tíma var um
2% lægri yfir Svalbarða en yfir Abisko. Virknin á Islandi var
mæld í nokkrum sýnasamstæðum, sem flestum var safnað 1978.
Hún reyndist vera lík, en nokkuð lægri en virknin yfir Svíþjóð.
í fyrirlestri árið 1987 (10) fjallaði Ingrid U. Olsson um eld-
virkniáhrif og vísar m.a. til fyrirlestrar 1976 (15). Hún skrifar um
sýni frá Islandi í niðurlaginu: „Höfundurinn telur ástæðu til að
ætla að smávægileg áhrif frá eldvirkni ásamt smávægilegum eyjaá-
hrifum hækki aldur lítið eitt, en rannsóknum á þessu er enn ekki
lokið.“ 1 útdrættinum leggur hún áherslu á að lægri geislavirkni
hafi líka mælst yfir Svalbarða, Grænlandi og Færeyjum, en þar er
engin eldvirkni. I kynningarfyrirlestri 1987, sem var haldinn í
Gautaborg fyrir fornleifafræðinga (54), reifaði hún áþekkar hug-
myndir. í enn einni yfirlitsgrein (55), sem er skrifuð fyrir forn-
leifafræðinga, fjallar Ingrid U. Olsson um mikilvægi þess að
þekkja sem best uppruna sýna og þar nefnir hún einnig eldfjallaá-
hrif og svæðisbundið flökt í geislavirkninni.
Páll Theódórsson vísar heldur ekki til tveggja annarra ágripa,
sem honum er vel kunnugt um. í því fyrra, frá fræðimannaþing-