Skírnir - 01.04.2000, Blaðsíða 211
SKÍRNIR
ENN ER RÝNT í GULLNAR TÖFLUR
205
að neinn rétttrúnaður hafi verið fyrir hendi í þeim efnum, þótt vafa-
laust hafi ýmsar stefnur verið til. (10; sjá einnig 21 og 25)22
McKinnell tekur einnig fram að formgerðarlegar túlkanir séu oft og tíð-
um „ekki jafnsannfærandi og þær eru snjallar" (36), og að samanburðar-
aðferð Dumézil sé að ýmsu leyti varasöm:
Ef kerfið í heild sinni hefur orðið fyrir hægum breytingum og per-
sónubundnum tilfæringum í gegnum tíðina, er varasamt að draga
ályktanir um hvert eðli þess var í fjarlægri fortíð, og gera ráð fyrir að
... það hafi haldist óbreytt í þúsund ár eða meira, eða að bera það
saman við gríska eða fornindverska goðafræði í því augnamiði að
ætla að finna frumþætti samfélagslegrar merkingar þess. (25)23
McKinnell leggur einnig áherslu á að auk persónubundinna breytinga
innan texta sé líklegt að „goðsagnatrú hafi breyst í tímans rás, ýmis ein-
kenni varðveist og önnur glatast" (10; sjá einnig 23), og jafnvel að merk-
ing orða (eins og t.d. ,,Valhöll“) hafi breyst (23). Honum finnst þess
vegna mikilvægara að „beina athyglinni að einstökum textum og hvernig
hefðbundnum goðsögum er þar fundinn staður og þeim breytt af mikilli
sköpunargáfu“ (10). Hann bendir einnig á að „fyrst skáldin bjuggu við
svona mikið valfrelsi var ástæðulaust fyrir þau að breyta ekki smáatrið-
um í sögunum sem þau veittu viðtöku og jafnvel að finna upp ný minni
sjálf“ (22), eins og honum finnst skáld Lokasennu hafa gert þegar það
lætur Loka gorta sig af því að hafa átt barn með eiginkonu Týs (40. er.).
Eins og þau Clunies Ross og Lindow dregur McKinnell saman
margvíslegan fróðleik í verki sínu, ekki síst fornfræðilegar rannsóknir á
myndlist og rúnum sem varpa ljósi á aldur og útbreiðslu tiltekinna goð-
sagnaminna, en sambærilegar athuganir er ekki að finna í hinum tveimur
bókunum. Fjögur meginviðfangsefni bókarinnar eru breytingar á ímynd
Loka, frásagnir af bardögum Þórs við Geirröð, og svo sú heimssýn sem
er að finna annars vegar í Vafþrúðnismálum og hins vegar Völuspá, en
saman mynda þessi atriði mikla breidd í umfjölluninni. Eins og Lindow
notast McKinnell við fjölbreytta aðferðafræði.
I fyrsta kafla tekur McKinnell þá skynsamlegu afstöðu að í stað þess
að reyna að fella allar upplýsingar sem við höfum um Loka í eitt mót,
ættum við að viðurkenna að mynd hans hafi tekið breytingum. Unnt sé
að greina að minnsta kosti þrjár útgáfur hans sem hver tilheyri ólíkri
22 Eftirleiðis vísa öll blaðsíðutöl til verka McKinnells í bók hans frá 1994.
23 Hér gagnrýnir McKinnell ekki aðeins nálgunaraðferð Dumézils, heldur einnig
þá sem Joseph Campbell styðst við og Hilda Ellis Davidson í nýlegum verk-
um hennar.