Skírnir - 01.04.2000, Blaðsíða 175

SKÍRNIR
RÖKIN FYRIR VEIÐIGJALDI
169
eyrinn nógu háan til þess, að aðeins átta best stæðu bátseigend-
urnir gætu greitt hann. Þetta var hugmynd auðlindaskattsmanna
og veiðigjaldssinna. I öðru lagi mátti úthluta til bátanna sextán
aflaheimildum eða kvótum, sem nægðu átta bátum til fullrar nýt-
ingar, en leyfa frjálst framsal kvótanna. Þá hefðu átta best stæðu
bátseigendurnir smám saman keypt út hina. Niðurstaðan hefði
orðið sú sama, en tekið lengri tíma. En reginmunur er á leiðunum
tveimur. Hin fyrrnefnda hefði haft í för með sér, að átta verr
stæðu bátseigendurnir hefðu hrakist út gegn vilja sínum. I einu
vetfangi hefði fjármagn það, sem þeir hefðu bundið í fiskveiðum,
svo sem skip og veiðarfæri, að ógleymdum „mannauði“ þeirra
sjálfra eða veiðikunnáttu, allt orðið verðlaust eða að minnsta
kosti verðlítið, því að það er of sérhæft til að geta nýst vel annars
staðar. Þetta hefði kostað stórkostleg átök. Síðari leiðin var miklu
friðsamlegri, eins og þegar hefur verið bent á: I stað þess að vera
hraktir út voru eigendur óþarfra báta keyptir út. Ef mönnum er í
mun að tryggja frið, þá var rétta leiðin einmitt sú, sem varð fyrir
valinu. Nú hefur kvótakerfið að vísu staðið í hálfan annan áratug,
svo að sú hagræðing, sem fólst í því, að betur sett útgerðarfyrir-
tæki keyptu út verr sett, hefur þegar gerst, að minnsta kosti að
einhverju leyti. Þótt sæmilegur friður hafi orðið um þá hagræð-
ingu, kann ófriður að verða um skiptingu arðsins, sem síðan hef-
ur verið að myndast í sjávarútvegi. Veldur hann ekki óviðráðan-
legri gremju annarra? Mun ekki hin gamla spá Aristótelesar ræt-
ast, að í lýðræðisríki taki hinn fátæki fjöldi fé af hinum fámenna
hópi auðmanna, hvað sem öllu réttlæti líður?31 En málið er miklu
flóknara. Það er alkunna, að í venjulegu vestrænu lýðræðisríki
sigra oft fámennir en vel skipulagðir og öflugir hópar miklu fjöl-
mennari, en verr skipulagða hópa í baráttunni um fjármuni.
Ástæðan er sú, að hagsmunir og upplýsingar dreifast misjafnlega
á menn. Þegar tíu menn berjast við 100 þúsund menn um 10
milljónir króna, berst hver og einn tímenninganna af miklu meira
kappi fyrir sínum einnar milljón króna hlut en menn úr hópi
hinna 100 þúsund fyrir sínum 100 króna hlut, auk þess sem það
borgar sig varla fyrir menn úr fjölmennari hópnum að afla sér
31 Stjómspekin, ii, 1261b.