Jón á Bægisá - 01.12.2010, Síða 9

Um hinar mismunandi þýSingaraðferSir
Náskyld í anda og eðli þessu sviði túlkunar eru tvö önnur, en þau
mynda vegna margfeldni viðfangsefna sinna eins konar millistig, annað
í átt að sviði vísinda en hitt að sviði listar. I sérhverjum viðskiptum þar
sem túlkun er annars vegar er fjallað um staðreynd (Thatsache) sem skilst
á tveimur mismunandi tungumálum. En þýðing á verkum sem í eðli sínu
eru hreinar frásagnir eða lýsingar snýst einnig um að koma staðreyndum
yfir á annað tungumál, og getur því verið harla lík iðju túlksins. Því minna
sem fór fyrir höfundinum sjálfum í frumtextanum, því meir sem hann
varð að einfaldlega skilningsríku málgagni viðfangsefnisins og því meir
sem hann lagaði sig að aðstæðum rúms og tíma, því meira mun yfirfærslan
nálgast hreina túlkun. Þannig er þýðandi blaðagreina og venjulegra ferða-
lýsinga nær því að vera túlkur, og það getur orkað hjákátlega ef verk hans
gjörist of háfleygt og hann viil þykjast hafa unnið það sem listamaður. Því
meira aftur á móti sem fer fyrir eiginlegum viðhorfum og ályktunarhæfni
höfundar í frásögninni, því meira sem hann fylgir einhverju skipulagi eftir
eigin vali eður tilfinningu, þeim mun meira færist þá verk hans á æðra
svið lista, og þá verður þýðandinn líka að beita öðrum kröftum og hæfi-
leikum og vera í öðrum skilningi en túlkurinn kunnugur höfundi sínum
og tungutaki hans.
Hins vegar eru sérhverjar viðræður, þar sem túlkun fer fram, oftast
nær tengdar ákvörðun um sérstakt tilvik við ákveðin lagaleg skilyrði;
yfirfærslan er einungis ætluð þátttakendum, en þeim eru þessi skilyrði
nægilega kunn, og þeim er lýst í báðum málum, annaðhvort í lögum eða
þau ákvarðast af hefð og gagnkvæmum yfirlýsingum. En annað gildir
um þær viðræður (þótt ytra form þeirra geti svipað til hinna) þar sem ný
lagaleg skilyrði verða ákveðin. Því minna sem þessi nýju skilyrði geta talizt
vera sérstakt tilfelli af einhverju velþekktu og almennu, þeim mun meiri
vísindalegrar þekkingar og dómgreindar er þörf við samning þeirra, og því
meira þarfnast þýðandinn þekkingar á sviðinu og fagmáli þess. A þessum
tvöfalda stiga færir þýðandinn sig sífellt hærra en túlkurinn, unz hann
kemst á eiginlegt svið sitt, þ.e.a.s. svið andlegra afurða lista og vísinda, þar
sem hið frjálsa persónulega hugmyndaflug höfundar annars vegar og andi
tungumálsins (og því tengd kerfi af viðhorfum og tilfinningablæbrigðum)
hins vegar eru alls ráðandi, þar ræður hlutlægt viðfangsefnið á engan hátt
lengur ríkjum, heldur er því stjórnað af hugsun og tilfinningu, og verður í
raun oft til fyrir tilstilli orðræðunnar einnar og er einungis til í henni.
Á hverju grundvallast þessi mikilvægi mismunur sem er sérhverjum
augljós þegar á skörunarsvæðinu en skín bjartast í augun á endapunkt-
unum? í viðskiptalífinu er það að mestu leyti spurning um eitthvað sem
menn geta komið auga á, ellegar alltént eitthvað sem verður skilgreint með
nákvæmni; allar viðskiptaviðræður tengjast, eðli sínu samkvæmt, í ein-
á- .ýSa'yúá — Ég kann að þýða; það kunnið þið ekki.
7