Jón á Bægisá - 01.12.2010, Blaðsíða 20

Friedrich Schleiermacher — Martin Ringmar
njóta sín í þeirri fegurð sem það er megnugt í sérhverri tegund texta? Hver
vildi eigi fremur ala upp börn sem fullkomlega kippi í kynið til föðurættar
heldur en kynblendinga? Hver vildi fúslega leggja það á sig að hamla létt
og þokkafullt látbragð sitt og, öðru hvoru að minnsta kosti, virðast óþjáll
og stífur, til þess að vera lesandanum nógu hneykslanlegur þannig að hann
verði sífellt þýðingarinnar var. Hver vildi gjarna láta það henda sig að vera
talinn klaufalegur af því að hann kappkosti að fylgja hinu erlenda máli
eins náið og hið eigið getur með nokkru móti leyft, og að vera gagnrýndur,
alveg eins og foreldrar sem senda börnin sín í læri til loftfimleikamannsins,
fyrir að láta móðurmálið gjöra útlenzkar og óeðlilegar kúnstir og vindinga
í stað þess að æfa það í venjulegri innlendri íþrótt! Hver vildi að lokum
gjarna þola meðaumkunarbros einmitt hinna fremstu fræðimanna og
meistara, af því þeir skilja ekki ofhlaðna og vanhugsaða þýzku hans nema
þeir beiti hana þekkingu sinni í grísku og latínu!
Þetta er sjálfsafneitun sem þýðanda er skylt að temja sér, þetta eru
hættur sem hann verður að leggja sig í ef, þegar hann sækist eftir að halda
málrómnum framandi, honum verður á að fara út fyrir hin fínu mörk (sem
er reyndar óhjákvæmilegt, því hver og einn setur þessi mörk að einhverju
leyti ásinn stað). Efhann hugsaraukþess um óumflýjanlegáhrifvanans, þá
má hann vel óttast að úr þýðingarstarfseminni læðist margt óviðkomandi
og hrjúft inn í hans eigin frjálsu orðræðu og verði til þess að sljóvga hið
viðkvæma næmi hans fyrir móðurmálinu. Og hugsi hann enn út í hina
miklu hersing hermikráka og um þá tregðu og meðalmennsku sem er
ríkjandi meðal rithöfunda, hlýtur honum að blöskra öll sú festulausa og
lagalausa hegðun, allur sá klaufaskapur og ósveigjanleiki, öll þessi málspjöll
allra tegunda sem honum verða e.t.v. gefin að sök; því það eru ekki nema
þeir beztu og þeir verstu sem munu láta undir höfuð leggjast að hagnast á
erfiði hans.
Það er til siðs að kenna þessari tegund þýðingar um að hún spilli
óhjákvæmilega hreinleika tungunnar og rólegri innri þróun hennar. Vér
viljum ýta þessum kvörtunum til hliðar í von um að kostirnir muni yfir-
gnæfa gallana, og af því öllu góðu fylgir eitthvað illt er vizkan einmitt í
því fólgin að ná sem mestu af öðru og sem minnstu af hinu; því það er
margvíslegt sem fylgir því vandasama verkefni að koma hinu annarlega til
skila á móðurmálinu. Fyrst er það að þessi aðferð mun eigi koma að álíka
góðum notum í öllum málum, heldur einungis í þeim málum sem eru ekki
fangin í ofursterkum viðjum sígildrar hefðar (þar sem allt utan hennar
þykir vítavert). Tungumál af þessu tagi geta, til að víkka svið sín, sótzt eftir
að útlendingar sem gagn hafa af þeim tali þau (þau ættu að vera vel til þess
fallin); þau geta tileinkað sér erlend verk með endursköpun eða hugsanlega
18
/7 jffieey/'iá — Tímarit um þýðingar nr. 14 / zoio