Rauðka : úrval úr Speglinum - 01.06.1944, Síða 20

Intervjú um gjaldeyrisvandrœöi . (XI. 6.-7.)
Eitt af sérkennum SPEGILSINS á liðinni ævi
hans — eins og reyndar allra stórblaða og Vil-
hjálms Þ. Gíslasonar — er það, að ekkert mann-
legt er honum óviðkomandi, og að hann hefur
auga á hverjum fingri — ef annars er hægt að
segja, að spegill hafi fingur. Ekkert hefur farið
svo dult, að SPEGILLINN hafi ekki rekið eitt-
hvert augað eða gagnaugað í það; jafnvel Pétur
Sigurðsson hefur ekki getað laumazt svo varlega
til bæjarins, að hið sívakandi nálar- og sálarauga
SPEGILSINS hafi ekki komizt að því.
Og nú síðast hefur blaðið komizt að einu mjög
— vér sögðum m-j-ö-g — alvarlegu máli, sem
vafalaust mun vekja almenna undrun og skelf-
ingu í landi voru: Þao eru komin gjáldeyrisvancL-
ræði.
„Hvert í hoppandi!“ hugsuðum vér. Vér verð-
um að brosa og hitta Skúla, því að ekki dugar að
fara að fleipra um þetta út í veður og vind og fara
sömu hrakförina og annað stórblað fór á handrit-
inu Gassnito. Nei, vér verðum að rannsaka málið
og grafa oss gróbblega djúpt niður í það.
Tíðindamaður vor hittir Skúla við skrifborðið.
Bláhausinn skagaði upp fyrir gjaldeyrisumsókn-
irnar, og er hin mesta hryggðarmynd, já, grátlegt
að horfa á þann haus. Það er þessi merkilegi Fram-
sóknarsvipur, þetta sambland af feimni og monti
og áferðin öll rétt eins og hann hefði verið kalún-
aður um leið og hann var skírður.
„Hér hefur snjóað“, segjum vér. „Vér héldum
ekki, að snjóað hefði fyrir sunnan Akrafjall, þ. e.
hafa sýnt af sér, skuli geta komið fyrir hjá 31. út-
þynningu af Birni í Mörk, og vér erum vægast
sagt hissa líka, en það þýðir bara ekki neitt: verk-
in tala! Þá er að stinga upp á einhverjum verð-
launum, en mestur vandinn verður að finna þau,
því í rauninni er ómögulegt að gera þessa menn
meiri en þeir eru. Þó mætti náttúrlega gera Pálma
að landvarnaráðherra, honoris causa, og veita
Hermanni 800 krónur úr hinni dönsku deild Carne-
giesjóðsins. Væri það nokkur viðurkenning fyrir
að forða ríki voru frá því, sem átti að verða
skálmöld, en varð bara buxnaskálmöld hjá þeim,
sem mest skulfu af hræðslu.
fyrir sunnan beina línu milli Akraness og Vopna-
fjarðar“. Vér hlæjum skipulagsleysislega að þess-
ari dúmmvittíhið vorri.
Skúli lygnir aftur augunum og ranghvolfir þeim
síðan, sleikir út um og snýtir sér. Síðan segir hann
með sérkennilegri Framsóknarrödd: „Ætlar nú
SPEGILS-andskotinn að fara að sækja um inn-
flutningsleyfi?“
„Dettur það ekki í hug“, segjum vér. „En vér
höfum hinsvegar heyrt, að það séu að koma gjald-
eyrisvandræði, og langar til að fá skýringar á
slíku fyrirbrigði“.
Nú rís Skúli upp úr sæti sínu og hristir sig, svo
að umsóknirnar fjúka víðsvegar og dimmir í lofti
af skæðadrífunni. Hann sezt hjá oss og mælir:
„Já, það skal ég allt útskýra“.
„Hvað er eiginlega þessi íslenzka króna og
gjaldeyrir og það allt ?“ spyrjum vér, því að vér
vitum það af skynsemi vorri, að helmingur allrar
fræðslu er í því fólginn að spyrja gáfulega.
Skúli seilist ofan í rassvasann og dregur upp
heilmikið af tölum, Yale-lyklum og ýmsu öðru
drasli, grautar í því um stund og finnur krónu.
„Sko, þetta er íslenzk króna. Nú læt ég hana hérna
á borðið. Hún er jafnframt gjaldeyrir“.
„Jafnframt . . . já, nú er ég heima“, segjum
vér. „En gjaldeyrisvandræði þá?“
„Já, það eru krónuvandræði, eða tveggja eða
þriggja, eða jafnvel hundrað króna vandræði",
segir hann og strýkur höndinni um ennið, til að
skerpa hugsunina. „En svo kemur að yfirfæra“.
„Já, skiljanlega“, segjum vér og reynum að líta
gáfulega út. „Og hvernig er svo farið að því?“
„Já, þá vandast nú alltaf málið. En maður reyn-
ir að fara í Kaaber. Sko, það þarf að fá erlendan
gjaldeyri, t. d. pund, en pund eru ekki á hverju
strái, laxi“.
„0, éld maður þekki það nú“, segjum vér. „Það
er lengi verið að reyta saman hagalagða í heilt
pund og sama má segja um smérögnina“.
„Hvaða bölvuð vitleysa! Það eru allt öðruvísi
pund. Það er eiginlega alls ekki pund, heldur bara
hinsegin pund, og kostar milli 20 og 30 krónur“.
„Og það er þá jafndýrt, af hverju sem það er?“
„Af hverju?? Það er bara alls ekki af neinu.
Það er bara pund og þó ekki pund, heldur er það
erlendur gjaldeyrir, maður“.
16