Rauðka : úrval úr Speglinum - 01.06.1944, Síða 44

Fyrir Húnum var foringi sá, er Attila (= Hitler)
hét; er sagt, að ekki hafi gras vaxið þar, sem
hann hafði riðið um, og hafa þar því síðar verið
stofnuð nýbýli. Óþjóðalýður þessi át börn og
hross, en það tvennt var lagt að líku í þá daga.
Sagan finnur oft upp á því að endurtaka sig.
Þannig var hér á landi, og innan um nútíma sauð-
menningu vora er risinn upp samskonar flokkur
og sá, sem forðum fór um álfuna, eins og logi yfir
akur. Nokkuð var þó flokkur þessi öðruvísi í ein-
stöku atriðum, t. d. át hann ekki hross, en til þess
lágu knýjandi ástæður, sem sé, að þar höfðu aðrir
komið á undan honum, og ber því alls ekki að
leggja honum þetta út sem dyggð. Aftur á móti
var flokkurinn gráðugur í pappír, og það var þessi
eiginleiki, sem telja má, að komið hafi af stað við-
burðum þeim, er allt þetta mál snýst um. Byrjuðu
þeir á því, sem á erlendu máli er kallað klóset-
pappír, og sannaðist brátt, að „á mjóum þvengj-
um læra hundarnir að stela“. Og nú komum vér
eiginlega fyrst að efninu.
Bókin.
Hagalín hefur gefið óheppilegt fordæmi með
því að þrykkja endurminningar Sæmundar Sæ-
mundssonar, þótt Sæmundur sé merkilegur, þegar
hann sjálfur segir frá. Ekki svo mjög það, að oss
muni um eitt skrumritið meir eða minna, heldur
verður það að skoðast með tilliti til viðburðanna,
sem á eftir komu. Nazistar vorir, afkomendur
hinna fornu Húna, eru tízkumenn miklir, og þurfti
því ekki annað en að þessi minningabók Sæmund-
ar gerði svona lukku; þá þurftu þeir að koma á
eftir, og hvað halda menn hafi orðið fyrir valinu,
nema sjálf endurminningabók Eysteins ráðherra.
Sálfræðilega er þetta ósköp einfalt; þeir hugsa
sem svo: Ef einn hákallaformaður gerir svona
lukku á prenti, því þá ekki ráðherra, því meira er
þó að vaxa upp í ráðherradórri heldur en hákalla-
formennsku, upp úr aumingjaskap og kirtlaveiki.
„Gedacht — getan“, eins og Hitler segir. Fram-
kvæmdum þessa óhappaverks var ekki frestað.
Einn nazistanna hafði dregið bókina á tombólu
(að því er hann hefur sveijað sér upp á fyrir
rétti), og þegar þeir höfðu þannig handritið
ókeypis (eða nánar tiltekið fyrir 50 aura), var
ekki vafi á, að þarna gæti verið um arðvænlega
útgáfu að ræða. Eru dæmin líka til þess, að end-
urminningar merkra manna, eins og Trotskis, eru
dýrar bækur.
Blaðið.
Rithöfundar vorra tíma hafa mest upp úr bók-
um sínum, ef þær koma fyrst sem neðanmálssög-
ur í blöðum, og þetta sáu nazistarnir og hugðust
því að prenta bókina fyrst í stykkjum, þar sem
hvert stykki endar á því, sem mest er spennandi,
eins og í Þúsund og einni nótt. Þetta stykki, sem
prentað var, endar á þessum orðum: „ . . . en með
neyðarráðstöfunum, svo sem takmörkunum á
notkun hveitis, sykurs o. s. frv.“.
Afleiðingarnar.
Nazistarnir geta hrósað happi, eða hitt þó held-
ur, að þessar uppprentanir þeirra verkuðu sam-
dægurs. Sérstaklega munu bakarar vorir hafa séð
sér leik á borði, þegar þeir lásu þessi síðustu orð,
því að samdægurs kom auglýsing um verðhækkun
á öllum brauðmat. Hafa snúðar hækkað um 2 aura
og annað eftir því. Getur þetta haft ófyrirsjáan-
legar afleiðingar fyrir land og lýð. Þess má geta,
að í þetta sinn hefur Alþýðubrauðgerðinni ekki
tekizt að vera lægri en Bakarameistarafélagið, og
bendir það til þess, að nauðsynin sé knýjandi, sbr.
og olíuverðið.
Á víð og dreif.
Enn er ekki orðið uppvíst með hverjum hætti
óaldarmenn vorir hafa náð í höfuðbók íslenzka
ríkisins. Sumir — og þar á meðal Eysteinn sjálf-
ur — halda helzt, að föt ráðherrans hafi farið í
pressun, með bókina í vasanum. Liggur næst að
halda, að þau hafi lent í Fatapressun Reykjavík-
ur, því að þaðan er skemmst til nazistanna, en þá
hafa þau verið send þangað í misgripum. Vel má
vera, að nazistarnir segi satt, að þeir hafi dregið
bókina á tombólu, enda þótt það minni nokkuð á
hinar mörgu sagnir um hring úr fiskjar kviði.
Einnig geta þeir vel hafa fengið hana senda í
pósti, en þetta tvennt eru helztu upplýsingar, sem
komið hafa fram í rannsókninni. Þessa óaldar-
flokka vantar svo sem ekki klókindin, til að hylja
skálkastrik sín, og er illa farið, að réttvísin skuli
ekki geta komið með krók á móti bragði.
Heyrt höfum vér, að Daníel sé á þönum á þeim
skjótta að leita að bókinni, og er því óvíst, að við-
tal við hann geti komið í þessu blaði.
Einn fyrrverandi Framsóknarmaður hefur
varpað fram þeirri tilgátu, að Eysteinn hafi sjálf-
ur sent nazistunum bókina og svo lögregluna á
eftir. Ekki viljum vér trúa slíkri slægvizku.
Byrgið brunninn!
Enda þótt barnið sé dottið í brunninn, finnst
oss samt ekki úr vegi að byrgja hann, því að fleiri
eru börn til. Viljum vér gera það að tillögu vorri,
40