Rauðka : úrval úr Speglinum - 01.06.1944, Qupperneq 155

Hverjir námu íslcmd?
(XIV. 16.)
INNGANGUR.
Barði sagnfræðingur Guðmundarson hefur fyr-
ir skömmu gerzt heimsfrægur fyrir kenningar sín-
ar um þátttöku dana í landnámi Islands. Þetta er
óbeinlínis mér að kenna, því hefði ég vitað þetta
fyrr, hefði ég komið fyrr fram á sjónarsviðið með
kenningu þá, er hér fer á eftir, en ekki er hægt að
gera nema lítil skil í blaðagrein. En fyllri útgáfa
af verki mínu liggur í stjórnarráðinu síðan dag-
inn sem þjóðstjórnin tók við völdum, og er löng
og ýtarleg ritgerð um landnám Eskimóa á íslandi.
Var það ætlun mín að leggja hana þar inn upp á
væntanlega prófessorsgráðu, því auðvitað var ekki
um venjulega bitlinga að ræða hjá annarri eins
sparnaðarstofnun og þjóðstjórnin er — gráðan
kostar hinsvegar ekki nema pappírinn, sem hún er
skrifuð á, og mun vera sannvirði. En sem föður-
landsvinur af betra taginu, neyðist ég til að skella
kenningu minni fram nú, til þess að danir slái
ekki eign sinni á oss með skít og öllu saman, sam-
kvæmt kenningum Barða. Auðvitað verða efninu
gerð betri skil í útvarpserindi síðar meir.
ÍSLAND VAR BYGGT AF ESKIMÓUM.
Mönnum kann að koma þetta spánskt fyrir,
þegar alltaf er verið að hrósa oss fyrir siðmenn-
ingu í útlendum ritum, en svona er það nú samt,
og renna margar stoðir undir þessa kenningu
mína. Skal hér drepið á nokkrar hinar helztu:
1. Örnefni. Það væri efni í sérstaka ritgerð að
telja upp alla móa, sem til eru á landinu, en þessir
móar voru allir kallaðir eskimóar til forna, svo
sem sjá má í löngu týndum handritum af Land-
námu. En í öðrum örnefnum hefur eskið haldizt,
svo sem Eskifjörður, Eskiholt, Eskihlíð, Eskey o.
— Svo vel gæti það verið borgað.
— Borgað, ha, ha. Vita skaltu, lítill kall, að hér
vinnum við fyrir ekki neitt. Þetta er þegnskyldu-
vinna, skilurðu, þessi sem ég var að berjast við
fyrir þrjátíu árum, þegar við vorum í ungmenna-
félaginu.
— En hvernig er það, hafið þið ekki byrgt ríkið
upp með drykk?
— Nei, nú spörum við allan óþarfa. Seinast í
gær kom til okkar gömul sprúttselja, og hún varð
að komast af með 20 flöskur yfir uppstigningar-
daginn.
— Ja, nú þykir mér stíga, segjum vér.
fl. Koma nöfn þessi fyrir í öllum landshlutum og
sýnir það útbreiðslu Skrælingjanna.
2. Þjóðareinkenni. Ekki þarf annað en fara til
Eskifjarðar til þess að sjá, að þau hafa varðveitzt
furðu vel, allt fram á vora daga. Eskimóar skipta
allri veiði, sem þeir ná í, jafnt milli allra í byggð-
arlaginu, Eskfirðingar eru líka kommar, enda þótt
ekki sé fullkunnugt, hvort stjórnar-útsæðiskartöfl-
unum, sem þeir fengu um ár'ið og átu, hefur verið
jafnt skipt milli allra. Eskimóar fela allt sitt ráð
forsjón dana, Eskfirðingar urðu fyrstir til að of-
urselja sig ríkinu.
3. Óðalsréttur. Það er sláandi sönnunargagn,
að óðalsréttur hefur mér vitanlega aldrei exister-
ast í grænlandi. Heldur ekki á íslandi. Þá þarf
eiginlega ekki fleiri vitna við, en hér koma samt
nokkur:
4. danaást. Skrælingjar halda afskaplega mik-
ið upp á dani, og hér hefur danaástin einnig verið
einkenni á embættismannastéttinni, og er nú far-
in að gera vart við sig aftur, eftir að fjara tók í
ríkiskassanum, upp á bitlingana til að gera.
5. Verzlunarhættir. íslendingar höfðu einokun
í 250 ár — eskimóar hafa hana enn í dag. En af
ræktarsemi við móðurþjóðina, hefur Islendingum
á síðustu árum runnið blóðið til skyldunnar og
hafa nú komið upp einokun aftur, sízt betri en
hinni fyrri. Saga Hólmfasts á Brunnastöðum end-
urtekur sig á vorum dögum á rjómapelaeigendum
austan úr sveitum.
6. Siðvenjur. Þegar eskimóar fara í langferðir
eru þeir á svokölluðum kvennaförum. Sama skeð-
ur hjá íslendingum, er þeir t. d. fara eftirlitsferðir
út um land, eða í siglingar. Hafa þeir meira að
segja á þessu sviði farið fram úr meisturunum.
Eskimóar hafa aldrei haft líkbrennslu, vér heldur
ekki. Þær tilraunir, sem hér á landi hafa verið
gerðar í þessa átt, hafa farið hraksmánarlega úr
hendi, sbr. Bálfarafélagið og brennslu Natans Ket-
ilssonar.
7. Tóbaksbrúkun.. Hér á landi er tuggið mikið
af skroi. Á kvikmynd, sem tekin var af ferðalagi
Kristjáns konungs vors "(og eskimóa) til græn-
lands, má sjá, er jöfurr heldur munntóbaksspönn
á lofti yfir kjöftum virðingamanna þar í landi, en
þeir hoppa upp og grípa hana og éta.
8. Hegðun. Að vér högum oss að jafnaði öllu
verr en eskimóar, sérstaklega gagnvart útlending-
um, stafar aðeins af því, að vér höfum verið svo
lengi fjarri áhrifum og eftirliti frumþjóðar vorr-
ar.
9. Jöklar. I danmörku eru sem kunnugt er eng-
ir jöklar og svo litlir í Noregi, að þeir hafa frá-