Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2020, Qupperneq 9

INNGANGUR
8
á þeim skellur og miðla því sem valið er áfram til lesenda. Það er von okkar
að heftið verði framlag til umræðu um íslenskar nútímabókmenntir og þær
breytingar sem hafa átt sér stað á milli árþúsunda. Greinarnar þrjár í þessu
hefti sem fjalla um höfunda sem stunda skriftir á nýrri öld sækja meðal ann-
ars til nýlegra rannsókna í læknavísindum; fjalla um það hvernig fortíðin er
vettvangur til að takast á við samtímann og hugmyndir um sjálfsmynd lista-
mannsins á mannöld í ljósi vistrýni.
Skáldsagan Stóri skjálfti eftir Auði Jónsdóttur er viðfangsefni Guðrúnar
Steinþórsdóttur. Sú frásögn fjallar um Sögu sem á við minnisleysi að stríða í
kjölfar flogakasta. Guðrún ræðir um upplifun og reynslu persónunnar með
tilliti til veikinda hennar og kannar meðal annars hvernig flogaveiki er lýst
í sögunni, hvaða líkingar eru jafnan viðhafðar um flog og hver áhrif þeirra
geta verið. Guðrún leggur þó megináherslu á að ræða um óáreiðanleika
minnisins og skoðar í þeim tilgangi hvaða aðferðum Saga og aðrar persónur
Stóra skjálfta beita til að rifja upp fortíðina og hvernig þær geta minnst sama
atburðar á ólíkan hátt. Þá gefur hún tengslum minnis og tráma sérstakan
gaum en með dæmum úr bók Auðar dregur hún fram hvernig minningar um
erfiða reynslu eru gjarnan ólíkar öðrum minningum.
Rithöfundurinn Bergsveinn Birgisson hefur átt góðu láni að fagna en
höfundarferill hans allt frá árinu 1992 til 2010 er til umfjöllunar í grein
Kjartans Más Ómarssonar doktorsnema í almennri bókmenntafræði. Á
tæpum áratug sendi Bergsveinn frá sér skáldsögurnar Landslag er aldrei asna-
legt (2003), Handbók um hugarfar kúa (2009) og Svar við bréfi Helgu (2010).
Kjartan Már kannar þessar sögur sérstaklega í því skyni að draga fram þau
höfundareinkenni sem segja má að setji mark sitt á skrif Bergsveins á út-
gáfuárum þessara bóka. Hann kemst að þeirri niðurstöðu að á milli verkanna
þriggja liggi þráður sem spunninn er úr skáldlegri notkun á tungumáli, um-
fjöllun um brostnar fjölskyldur, þunglyndi og einangrun og gagnrýnni sýn
á íslensk þjóðmál.
Ana Stanićević veltir fyrir sér bókaútgáfu á tímum loftslagsbreytinga og
spyr hvort enn sé rúm fyrir bókmenntir í sömu mynd og fyrr. Hún lítur
til starfsemi örforlaga á Norðurlöndum sem hún segir að séu ein athyglis-
verðasta birtingarmynd nýrrar umhverfisorðræðu í ljósi breyttra viðhorfa til
bókmennta, útgáfunnar og sjálfrar bókarinnar. Þau leggi áherslu á bókverkið
og fagurfræði og tilraunir í kynningu og dreifingu, svo sem að gefa tiltekin
verk út í takmörkuðu upplagi og að tengja gjörninga útgáfunni. Ana sýnir
fram á að útgáfustarf örforlaganna einkennist af aukinni vistvitund og val-
sældarhyggju (e. alternative hedonism) sem hún tengir gagnrýni á kapítalisma.