Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2020, Page 29

STeFÁN ÁGÚSTSSON
28
þess að varpa ljósi á mismunandi tilverustig sem ríkt hafi á jörðinni áður en
maðurinn kom til sögunnar. Hún dregur fram dæmi sem eiga að styðja tilvist
risa á jörðinni fyrir tíma mannsins en einnig koma við sögu steinar sem gátu
gengið, talað, höfðu spádómsgáfu og sumir gátu jafnvel sungið. Dæmi eru
sögð um menningarsamfélög sem tilbáðu steina; steinn einn í Westminster
mun hafa gegnt því hlutverki að tilnefna nýjan konung.66
Blavatsky fjallar einnig um fyrirbæri sem erfitt er að skýra hvernig hafi
orðið til. Hún nefnir Stonehenge – eins og Leadbeater seinna – en það hefur
lengi verið ráðgáta hvernig menn hafi getað reist slík fyrirbæri. Við sögu
kemur líka steinn sem virtist með óúts kýrð um hætti alltaf komast til baka
á sama stað, sama hvaða brögðum var beitt til þess að koma í veg fyrir að
það gerðist. Steinarnir hafa því ekki síður verið guðspek ingum hugleiknir
en Bergi litla á Hala í Suðursveit. Og það sem meira er, hann leggur sömu
áherslu og þeir á að rannsaka óútskýrð náttúrulögmál.
einn steinn vakti meiri athygli Bergs litla en aðrir, enda var hann dular-
fullur í meira lagi. Steinn þessi var þeirrar náttúru að hann birtist aðeins í
sólarljósi. Hann var alltaf ósýnilegur þegar sólar naut ekki en sást jafnan um
hádegið þegar sólin skein og hvarf við sólsetur eða þegar ský dró fyrir. Bergi
fannst hann einnig vera líklegur til að hlaupa af stað niður hlíðina. Steinar
geta víst hreyft sig, segir Bergur, jafnvel þó þeir hafi enga fætur, enda hafa
t.d. hvorki englar né fiskar fætur en hreyfa sig samt (152).
Glíma Bergs litla við rannsóknir á steininum dularfulla í lok bókarinnar
er hápunkt ur hennar, frásögnin er í senn spennandi og spaugileg. Bergur
ætlar að beita vísinda legri nákvæmni við rannsóknir á steininum. Hann hafði
þegar komið sér upp rannsóknar aðferðum og þótt þær væru ekki þær ná-
kvæmustu urðu þær að duga: „Ég varð að láta mér nægja að slumpa til um
áttir eftir gangi sólar og sjöstjörnunnar, og mæla vegalengdir með glennum
mínum.“ (101)
Berg dreymir um að þekkja Pólstjörnuna og geta þannig með nákvæmni
fundið réttar áttir en undratæki eins og áttavitinn var honum aðeins fjar-
lægur draumur. „Glennurnar“ svokölluðu voru aðferð hans til að mæla
vegalengdir. Samkvæmt mælingum drengsins gat hann stigið faðm í tveimur
skrefum. Lýsingar hans á tilburðum sínum við mælingar eru kostulegar.
Hann glímir við ónákvæmni aðferðar innar þegar honum verður ljóst að
endurteknar mælingar á sama fyrirbærinu gefa ólíkar niðurstöður og óvissa
66 Helena P. Blavatsky, The Secret Doctrine. The Synthesis of Science, Religion, and Philo-
sophy, 2. bindi, London: The Theosophical Publishing Company, Limited, 1888,
bls. 431–435.