Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2020, Qupperneq 150

„MInnIð ER GATASIGTI“
149
en Sögu tekst þó ekki að setja saman heildstæða minningu. Lýsingin á lík-
amlegri vanlíðan hennar ber vott um að reynslan af veikindum Ívars sé of
sársaukafull til þess að hún geti náð minningunni fullmótaðri upp í með-
vitundina. Henni tekst aðeins að muna að Ívar hefur verið veikur en ekki
hvað amaði að.
Saga öðlast ekki fullkomið frásagnarminni um trámað fyrr en hún játar
minnisleysið fyrir systur sinni og biður hana um að fylla inn í minniseyðurn-
ar. Þá loksins fær hún á hreint að þegar Ívar fær bólgu í barkann þarf hann
að fara á barnaspítalann „því það getur lokast fyrir öndunarveginn“ (170)
og að „í eitt skipti mátti ekki tæpara standa að koma honum á spítalann,
hann þurfti að fara með sjúkrabíl“ (170). Frásögn Jóhönnu vekur upp skýra
minningu hjá Sögu, hún man veikindi Ívars og að Bergur hafi ekki brugðist
eins hratt við aðstæðum og hún taldi æskilegt þegar kalla þurfti á sjúkrabíl
fyrir Ívar. En þótt minning um einn trámatískan atburð sé orðin hluti af
sjálfsævisögulega minni Sögu man hún ekki allt. Hún veit til dæmis ekki
hvers vegna hún og Bergur eru skilin. Samkvæmt Jóhönnu var það hennar
ákvörðun, hún hafði myndað óþol gagnvart Bergi en umfram allt hafði hún
ekki treyst honum fyrir Ívari eftir að hann greindist með barkabólguna. Það
má því segja að eitt tráma; alvarleg veikindi sonar; hafi verið orsök annars;
skilnaðar Sögu og Bergs. Tedda, vinkona Sögu, telur að ástæðan fyrir því að
Saga finni fyrir jákvæðum tilfinningum í garð Bergs og vilji hann aftur eftir
flogaköstin sé einkum sú að hún treystir ekki sjálfri sér fyrir barninu vegna
eigin veikinda. En hvers vegna treysti Saga ekki Bergi fyrir flogaköstin? Í
samtali við Jóhönnu verður ljóst að best falda trámað úr fortíð Sögu, systur-
missirinn, kann að vera orsökin fyrir vantraustinu. Frásagnir Jóhönnu af for-
tíðinni draga bæði fram hvaða áhrif tráma getur haft á heila fjölskyldu og
ekki síst hve óáreiðanlegt fyrirbæri minnið er.
Kjarni lauksins
Það er afar erfitt að orða trámatíska reynslu því eins og bent hefur verið á
tekur það einstakling tíma að ná tökum á frásagnarminninu og búa til heild-
stæða frásögn um áfallið. Engan skyldi því undra að sumir þeirra sem eiga
erfiða reynslu að baki kjósi að nýta sér þögnina og þegi um trámað gagn-
gert til að vernda sjálfa sig og ná stjórn á sorginni, sársaukanum, óttanum
og sektarkenndinni sem tengjast gjarnan áfallinu. Þótt þögnin geti orkað
sem varnarhjúpur og þar með verið bjargræði getur hún einnig haft nei-
kvæðar afleiðingar því svo lengi sem einstaklingur þegir yfir leyndarmáli eða