Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2023, Blaðsíða 21

VERA KnÚTSDóTTIR
26
inn við rými frásagnarinnar en heimili sögunnar eru vægast sagt undarleg eða
„óheimilisleg“ með skírskotun í „unheimlich“ sem gefur til kynna hvernig þau
hafa eitthvað að fela, eins og minningar og leyndarmál sem fjölskyldumeðlim-
irnir geta ekki talað um eða orðað upphátt, heldur bæla og þagga. Fjölskyldulífið
er undarlegt og speglast, eða kjarnast, í ókennilegu rýminu sem hefur enn fremur
áhrif á íbúana, sjálfsmynd þeirra og hugmyndir um sjálf. Connan dregur tengsl
á milli sögusviðs ókennilegra frásagna og sjálfsmyndar sögupersónanna: „með
því að staðsetja frásagnir fyrst og fremst á vettvangi hversdagsins og á heimili
fjölskyldunnar, kanna höfundar hugmyndir um sjálfsmynd eins og hún tengist
þessu umhverfi, og varpa fram spurningum um samband sögupersónunnar
við kunnuglegar heimilisaðstæður hennar, eða við fjölskyldumeðlimi.“55 Þessar
áherslur má finna í frásagnarhætti Hvítfelds sem endurspeglar hvernig aðalper-
sónan og sögumaðurinn Jenna kynnir sig fyrir lesandanum og afhjúpar sjálfa sig.
Skírskotun í hrunið, sýndarveruleik þess og lygavefi, má greina með tákn-
rænum hætti í frásagnargerð verksins sem hægt og rólega sviptir hulunni af
lygum og blekkingum, og afhjúpar hina fagursköpuðu tálmynd sögupersónu
Jennu. Þegar líður á lesturinn uppgötvar lesandinn að aðalpersónan Jenna er
mjög óáreiðanlegur sögumaður sem haldinn er lygasýki og skapar sér ímyndir
sem eru uppspuni frá rótum. Guðrún Lára Pétursdóttir fjallar sérstaklega um
þennan þráð verksins í greininni „Úps, ég gerði það aftur: um óáreiðanleika og
samlíðan í Hvítfeld eftir Kristínu Eiríksdóttur“ sem birtist í Skírni vorið 2021.56
Guðrún Lára vísar í skilgreiningu Wayne C. Booth, og leggur til að jafnvel hæfi
betur að lýsa Jennu sem óheiðarlegum sögumanni fremur en óáreiðanlegum, því
hún lýgur fyrst og fremst að lesandanum, og viðurkennir lygarnar síðar, þegar
líður á söguna.57 Eins og kom fram í kynningu á verkinu í upphafi, viðurkennir
Jenna snemma í skáldsögunni að hafa logið að fjölskyldu sinni um líf sitt í Banda-
ríkjunum. Hún segir föður sínum að hún stundi nám í eðlisfræði og fær til þess
mánaðarlegan styrk frá honum þrátt fyrir að hafa hætt fyrir löngu. Jenna segir:
„Fjölskyldan þurfti ekkert að fá að vita um mína hagi. Af því litla sem maður réð
sjálfur í þessu lífi hlaut eitt að því að mega vera ævintýrið sem aðrir fylgdust með
úr fjarska.“ (15) Fjölskyldan gerir sér í hugarlund þá ímynd af Jennu sem hún
55 Á þennan hátt er frumtextinn: „situating their narratives primarily in the domain of
the everyday and the family home, they each explore the notion of selfhood as it relates
to these environments, interrogating the subject’s relationship to her familiar, domestic
surroundings or to her family members.“ Sama heimild, bls. 9. Þýðing mín.
56 Guðrún Lára Pétursdóttir, „Úps, ég gerði það aftur: um óáreiðanleika og samlíðan í Hvít-
feld eftir Kristínu Eiríksdóttur“, Skírnir 195/vor 2021, bls. 203–221.
57 Sama heimild, bls. 205 og bls. 206. Sjá Wayne C. Booth, The Rhetoric of Fiction, London:
The University of Chicago Press, 1969, bls. 158–159.