Vísir - 14.12.1960, Blaðsíða 28
Á „íslenzku sýningunni“ í Charlottenborg 1927. Jón Þorleifsson, Júlíana Sveinsdóttir
og Georg Gretor fyrir framan mgndir eftir Jóhannes S. Kjarval.
ist, og þá framsýnu, sem vita að myndlistin
er lifandi og getur ekki staðið í stað fremur
en annað í lífinu. „Það er svo bágt að standa
í stað og mönnunum munar annaðhvort aftur
á bak ellegar nokkuð á leið“. Síðasta Septem-
bersýningin var 1952. Þá höfðu þrir ungir list-
málarar bætzt i hópinn, þau Guðmunda
Andrésdóttir, Hjörleifur Sigurðsson og Iíarl
Kvaran. Ásmundur Sveinsson tók þátt i nokkr-
um Septembersýningum.
Á Septembersýningunum sýndu ungir lista-
menn nýjustu verk sin. Þarna fékk fólkið tæki-
færi að kynnast nýjungum i myndlist. Þarna
var kraftur og líf, sem alltaf fylgir hinu unga
og nýja. Sýningarskrárnar voru þær stærstu
og fallegustu, sem hér höfðu sézt, prýddar
fjölda mynda. En listaverkin seldust illa. Það
var deilt liart á sýningarnar, margt fólk gat
ekki áttað sig á þessu, fannst þetta óskapn-
aður og listamennirnir fullir fyrirlitningar á
almenningi að sýna honum slíka myndlist.
Þannig er það alltaf með hið nýja í listum.
Samtiðin á bágt með að átta sig á því. En sem
betur fer á samtiðin aldrei síðasta orðið um
mat á list.
Árið 1951 var Listasafn ríkisins opnað al-
menningi í húsakynnum liinnar nýju Þjóð-
minjasafnsbyggingar. Var þetta mjög mikilvægt
spor i þróun íslenzkra listmála. Nú fyrst gefst
öllum almenningi kostur á að sjá og kynnast
íslenzkri myndlist. Þarna voru komin á einn
stað þau verk, sem keypt höfðu verið af is-
lenzkum listamönnum, og einnig nokkur erlend
listaverk.
Hlutverk Listasafnsins er fyrst og fremst að
eignast og sýna verk íslenzkra myndlistar-
manna. Og ekki er nægilegt að sýna þessi verk
aðeins hér heima, heldur þarf safnið að gangast
fyrir sýningum á þeim erlendis. Það er lífs-
spursmál fyrir hvern listamann og getur haft
ótrúlega örvandi áhrif á listsköpun hans að sýna
verk sín.'Ekki aðeins i sinu föðurlandi, hcldur
einnig á alþjóðavettvangi. Þó að listamenn
vinni i kyrrþei og skapi verlc sín i einverunni,
þá þarfnast þeir staðfestingar dómbærra list-
unnenda á því, að þeir hafi náð því á léreftið
eða i steininn, sem inni fyrir bjó eða þeir
ætluðu að segja. Það ætti að vera metnaðarmál
fyrir þjóðina að sýna verk okkar beztu lista-
manna bæði lieima og erlendis. Annað mikil-
vægt hlutverk Listasafnsins er að kynna list
annarra þjóða hér lieima. llingað er nauðsyn-
legt að fá nokkurt úrval erlendrar myndlist-
ar til þess að islenzkir listamenn og almenn-
ingur eigi kost á að bera liana saman við ís-
lenzka myndlist. Þarf því að gera hvort tveggja
að fá hingað erlendar sýningar og kaupa er-
lend listaverk til safnsins. Að sjálfsögðu er það
fyrsta skilyrðið til að ala upp smekk þjóðar-
innar fyrir góðri myndlist, að liér sé liægt að
liafa slíka list til sýnis. Á íslandi er ótrúlega
mikið af listaverkum i einkaeign. Fjölda mörg
islenzk heimili eiga oliumálverk eða vatnslita-
myndir. Er skemmtilegt, að almenningur skuli
þannig taka þátt í og hrífast af því, sem lista-
menn okkar eru að gera.
Siðan Listasafnið tók til starfa í liinum nýju
húsakynnum, hefur það stöðugt verið opið al-
menningi ókeypis fjórum sinnum í viku. í
sýningarsölunum er alltaf nokkur hluti af lista-
verkum safnsins til sýnis. Er skipt um þau öðru
hverju, svo að unnt sé að kynna safnið sem
bezt.
í Listasafninu hafa og verið margar og merki-
legar sér-sýningar. Við slík tækifæri verður
að rýma alla sýningarsalina. Hin geysistóra
sýning, sem opnuð var i Osló i janúar 1951, var
sýnd í salarkynnum Listasafnsins haustið 1950.
Þá var yfirlitssýning á verkum Jóns Stefáns-
sonar 1952, á verkum Jóhannesar S.’ Kjarval
Úr gömlum Vísisblöðum
Kapphlaup um herskip.
Siðustu árin hafa Englendingar og Þjóðverj-
ar verið að reyna sig í herskipasmíðum. Ný-
lega hafa Þjóðverjar byggt hraðskreiðasta her-
skip neimsins „Von der Tann“ og fer það 2Í
mílur í vökunni, en næst þvi að liraða eru
tvö ensk lierskip er fara 25 milur í vökunni.
Þykir Englendingum nú súrt í broti og efna
til enn hraðskreiðara herskips. (Miðvd. 14. des.
1910)
Vesturfaraagent
er væntanlegur liingað innan skamms. Hann
heitir Friðjón Friðriksson og mun hann hafa
lagt af stað frá Winnipeg 28 f. m. — Heims-
kringla segir að stjórnin hafi aldrei verið jafn
heppin í vali og nú. Telur manninn fyrir-
1955, á verkum Ásgríms Jónssonar 1956 og á
verkum Júlíönu Sveinsdóttur 1957. Árið 1959
var sýning á myndagjöf Ásgrims Jónssonar til
íslenzka rikisins. Fimm erlendar sýningar hafa
verið settar upp í safninu eða á vegum þess:
Stór sýning á norskri list 1954, stór sýning á
danskri list 1956, sýning frá Sovétrikjunum
1958, sýning frá Bandaríkjunum 1959 og pólsk
sýning 1959.
Nú þarf sem allra fyrst að leysa tvö stórmál
viðvíkjandi lústasafni ríkisins: i fyrsta lagi
að samþykkja lagafrumvarp það um Listasafn
íslands, sem nú liggur fyrir Alþingi, í
öðru lagi að byggja veglegt liús yfir safnið.
Þegar er kominn nokkur sjóður til húsbygg-
ingar, og er liann byggður á gjöf Jóhannesar
S. Ivjarval. Sýndi Kjarval þarna mikla óeigin-
girni að gefa fé, sem ætlað hafði verið til
byggingar Kjarvalshúss. Reið hann þannig á
vaðið á glæsilegan liátt með að afneita sér-
söfnum. Sérsöfn daga uppi eins og nátttröll,
verða dauðs manns liús. Öll góð list þolir
vel samanburð, og öll list á að hafa saman-
burð við aðra list, hvort sem hún er eldri eða
yngri. Gylfi Þ. Gislason núverandi mennta-
málaráðherra hefur sýnt mikinn skilning á
þessum tveim stórmálum Listasafnsins. Fyrir
hans tilstilli var gert livort tveggja: samið og
lagt fram á Alþingi frumvarp það til laga um
Listasafn fslands, sem áður er getið, og tekið
inn á fjárlög árlegt framlag til listasafnsbygg-
ingar.
Það er brýn nauðsyn fyrir öll hin stærri
bæjarfélög á íslandi að stofna eigin listasöfn.
Er það stór menningarleg lyftistöng að eiga
slik söfn. Bæjarfélag þarf að hafa eitthvað
meira að státa af en hraðfrystihús og verk-
smiðjur. Það þarf að eiga safn listaverka.
Kostnaður þarf ekki að vera mikill. Hvert
bæjarfélag ætti að taka inn á fjárhagsáætlun
ársins vissa upphæð til listaverkakaupa, eftir
stærð og efnahag bæjarfélagsins. Kaupa það,
sem verið er að skapa í dag, kaupa það nýj-
asta. Eftir nokkur ár eiga svo bæjarfélögin
álitleg listasöfn, sem þau hafa fengið fyrir
lítið fé. Þetta mundi einnig lyfta mjög undir
listsköpun yngri listamanna, sem selja lítið
til almennings fyrst í stað. Söfnin verða að
vera á undan almenningi í vali og mati á list.
Listin er engin fristundavinna. Að henni
þarf að gefa sig allan og óskiptan. Það er sómi
og nauðsyn hverju þjóðfélagi að eiga góða og
skapandi listamenn. Þvi á þjóðfélagið að leggja
sitt fram til að ýta undir listsköpun, en ekki
að draga úr lienni. Það ætti að veita ungum
efnilegum listamönnum sem svaraði árslaunum
í eitt til tvö ár, til að þeir gætu unnið og gefið
sig eingöngu að list sinni. Með því móti ættu
perlurnar að koma i ljós og hægt værr að
vinsa hismið frá kjarnanum.
Selma Jónsdóttir.
myndarmann að gáfum, þekkingu og ráð-
vendni. (Þriðjud. 28. febr. 1911)
Gaukurinn,
öðru nafni hrossagaukur, er nýkominn úr
utanlandsferð. Lesendum blaðsins er bent á,
að taka nú vel eftir, úr hverri átt þeir heyra
til gauksins. Öllum er nokkur forvitni á að
hnýsast i framtið sína, en það er gamalla
manna mál að heyrist i austri: auðugs manns
gaukur; suðri: sælugaukur; í vestri: vesæls
manns gaukur; i norðri: náðugs manns gauk-
ur; uppi: ununar gaukur; og niður undir fót-
um: nágaukur. (Föstud. 9. júni 1911)
Iiappglíma,
. grisk rómversk var háð i Winnipeg 6. f. m.
þar gem glimdu Jón Hafliðason landi vor og
Fred Cook miðþungaglímukappi Þýzkalands.
Þeir glímdu 1 klukkustund og 5 minútur og
vann Jón. Er þetta hinn mesti sigur fyrir ís-
lendinga. (Föstud. 12. marz 1911)
28
VÍSIR 50 ÁRA
Afmælisblað VlSIS