Vísir - 14.12.1960, Blaðsíða 44

Vísir - 14.12.1960, Blaðsíða 44
Frá vigslu nijs dómhúss Hœstaréttar árið 1949. Forseti íslands Sveinn Björnsson heldur ræðu. stjóri lians. Eftir hann ger'ðu margir góðir lagamenn þann stað frægan og létu þeir reynd- ar ckki sitja við dómsstörfin ein, þvi alla tið frá því er Alþingi var endurreist árið 1845 og til ársins 1913 átti einhver landsyfirrétt- ar dómaranna sæti á Alþingi íslcndinga, að tveimur þingum undanskildum. Verður eigi annað séð, en að þeir hafi verið liðtækir þar og gefur dr. .Björn Þórðarson þcim þann vitnisburð í riti sínu Landsyfirréttardómurinn, „að engir menn meðal embættismannastéttar þessa lands, hafi átt jafn mikinn og merkan þátt í löggjöf landsins frá þvi Alþingi var endurreist og til ársins 1914, sem dómendur landsyfirréttarins“. Nú eiga Iiinir æðstu dómarar landsins þess eigi kost að sitja á alþingi. Var það ákvæði sett í stjórnarskrána frá 1915 að dómendur, sem ekki hefðu umboðsstörf með höndum, skyldu eigi vera kjörgengir til alþingis. Iíom þetta ákvæði þá strax til framkvæmdar og hefur staðið svo síðan. Ákvæði þetta mun sett til þess að tryggja það, að dómendur í æðri dómum gætu litið sem hlutlausustum augum á mál þau, er fyrir dóm koma, og hvort sem þetta Ur gömlum Skritnir hrekkir. Einhverjir hrekkjalómar voru að leika sér að því meðan sótttvarnirnar voru sem strang- astar að hringja til hinna og þessara bæjar- manna og segja við þá eitthvað á þessa leið: „Þetta er lögregluskrifstofan. Það leikur grunur á, að inflúensa sé i liúsi yðar og þér eigið tafarlaust að láta mæla hvort liiti sé í nokkrum heiinilismanni. Sumir liöfðu ekki varazt þessa hrekki og látið mæla hitann í öllu heimilisfólki sínu. (6. apríl 1920). Auglýsing Hann Jón hérna, vandvirki karlinn, við- feldni á Vitastíg 13, fer nú aftur að byrja á sínum fjölbreyttu smíðum fyrir fólkið. (2. april 1920) Lögreglan. Lögreglan í Reykjavík hefur löngum verið fræg fyrir dugnað sinn og hugprýði. Einkum hefur hún þó sýnt þessa meginkosti sina i viðureign við þá, sem brotlegir verða við lög 44 ákvæði er nú nauðsynlegt vegna dómendanna sjálfra, þá mun þessi aðstaða þeirra vera til þess fallin að auka traust málsaðilja á dóm- endum og réttdæmi þeirra. Fækkun dúmenda. Það ákvæði hæstaréttarlaganna frá 1919, að dómendur skyldu vera fimm fékk ekki lengi að standa. Ivröpp kjör hins unga ríkis leiddu til þess, að það þótti vænlegt til kjósenda- fylgis að geta borið fram á Alþingi tillögu um afnám einhvers embættis og eimir reyndar eftir af þessu enn, þótt forlögin liagi því hins- vegar svo, að þessar klassísku sparnaðar- tillögur nái sjaldnast fram að ganga á Alþingi, þrátt fyrir almennt fylgi þingmanna í orði. En árið 1924 varð þó annað uppi á teningnum, því að þá var samþykkt, að fækka dómendum í þrjá. Kom sú ráðstöfun til framkvæmdar árið 1926 við andlát Halldórs Daníelssonar, en áður hafði Kristján dómstjóri Jónsson and- ast árið 1924. Þessi fækkun sætti þó miklum andmælum og töldu margir, að ótækt væri að fækka dómendum, einkum vegna þess, að dóm- stigin voru ekki nema tvö. Og hvort sem það landsins með því að fá sér i staupinu, en hún virðist deigari við þá, sem eru verulegir glæpamenn. Það að vernda borgarana fyrir áleitni og óspektum ölvaðra manna er nú gott og blessað. En hvernig víkur þvi þá við að maður, sem hvað eftir annað hcfur verið refsað fyrir glæpi og virðist hafa nokkurs konar glæpamannseðli, er látinn ganga hér óáreittur og vinna hvert spellvirkið eftir annað? Þessi náungi lallar hér um götur bæjarins, vanalega með strigapoka á bakinu og staf- prik i hendi. í vetur barði hann dreng til stór- skemmda með þessum staf sínum, og hafði drengurinn þó ekki gert lionum neitt að fyrra bragði. Hef ég það fyrir satt, að einn okkar hug- prúðu lögregluþjóna hafi staðið þar skammt frá og liorft á leik þennan, án þess að hefjast handa. Stundum liefur hann ráðist á fólk og rænt það, og ránfeng sínuin stingur hann í poka sinn. Alveg nýskeð brauzt hann inn í hús loft- VÍSIR 50 ÁRA er nú svo í raun og veru, að fimm dómendur dæmi réttari dóma en þrír, þá fór svo. að þeir sem heldur vildu hafa fimm dómendur unnu á er fram liðu stundir, þótt eigi lcæmist það í framkvæmd fyrr en á 25 ára afmæli dómsins árið 1945, en frá 1. maí þess árs hafa jafnan setið fimm dómendur i hverju máli, sem dæmt liefur verið. Eigi var fækkun dómenda eina breytingin, sem gerð var á hæstaréttarlögunum 1924. Svo var mælt í liæstaréttarlögunum, að konungur skyldi skipa forseta dómsins og gegndi sam- kvæmt þvi sami maður störfum dómsforseta meðan honum entist aldur til. Af einhverjum ástæðum bar þáverandi rikisstjórn fram þá * breytingu á ákvæðunum um val forseta, að hann skyldi kosinn af dómendum til eins árs i senn hið skemmsta. Þessi breyting sætti að vonum töluverðum andmælum á Aljiingi og mælti Jóhannes Jóhannesson þáverandi bæjar- fógeti i Reykjavík eindregið á móti afnámi fasts dómstjóraembættis og komst svo að orði, er liann mælti fyrir tillögu þar að lútandi: „Oss flm. þykir það mundu rýra Hæsta- rétt jafnvel ennþá meira en dómendafækk- unin........ef dómstjórinn yrði aftekinn og skiptandi forsetar kæmu i stað hans. Dómstjóri Hæstaréttar er höfuð dómara- stéttar þessa lands, alveg á sama hátt eins og biskupinn er höfuð kennimannalýðsins, landlæknir liöfuð læknanna og forsætisráð- herra höfuð framkvæmdavaldsins — og ég fyrir mitt leyti álít stöðu hans (forseta Hæstaréttar) eins virðulega og þýðingar mikla og stöður hinna. Hver einasti upp- lýstur maður í landinu veit nú, hver er dómsstjóri Hæstaréttar og svo á það að vera, en liver ykkar hv. deildarmenn veit t. d. hver er háskólarektor í ár. (Rektor háskól- ans var þá kosinn til eins árs i senn i stað þriggja nú). Að muna ekki með vissu, liver væri dómstjóri í þeim rétti, sem landsmenn eiga eiginlega allt sitt undir, þætti mér næsta óviðurkvæmilegt.“ Þrátt fyrir þessi andmæli varð ákvæðið um kjör forseta að lögum. Er það enn i gildi og þannig i framkvæmd, að sami dómarinn er aðeins kosinn forseti til eins árs i senn. Munnlegur málflutningur og málflutningsmenn. Með stofnun Hæstaréttar varð sú breyting ú málfærslu hér á landi, að upp var tekinn munnlegur málflutningur í Hæstarétti, en til þess tíma var allur málflutningur hér á landi skeytastöðvarinnar á Melunum að nóttu. Stöðv- arþjónarnir áttu fullt í fangi með að koma honum út aftur, þvi karlinn varðist þeim með linífum. Eftir talsverðar stympingar tókst þeim þó að koma lionum út, en þá hefndi hann sín með þvi að brjóta allmargar rúður þar i hús- inu. Heldur lögreglan að minni hætta stafi af þessum bófa heldur en af ósjúlfbjarga dauða- drukknum mönnum, sem verið er að draga eftir götunum upp í „Stein“? (26 marz 1920). Mikil snjóþyngsli. Mikil snjóþyngsli eru sögð úr Skorradal. Bærinn Grafardalur þar í dalnum var sokkinn svo í fönn, að fólk hélzt þar ekki við, og fór að Draghálsi fyrir eitthvað hálfum mánuði. (12. marz 1920). Kgnlegir fyrirboðar. í bréfi úr Biskupstungum, sem manni hér i bænum barst í fyrradag, er sagt frá kynlegum fyrirboða, sem varð i Skálholti i vetur og er saga sú ú þessa leið: „í Biskupstungum andaðist í vetur gamall sveitarómagi og umrenningur, sem ekki þarf að nafngreina. Hann var jarðaður í Skál- holti, en einhverra hluta vegna var hvorki sungið yfir lionum né látið hringja kirkjuklukk- unum við jarðarförina. En meðan á jarðarför- Afmælisblað VÍSIS Vísisblöðum *
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.