Andvari - 01.01.1976, Side 137

ANDVABI
ÍSLAND! JA ÞVÍ EKKI ÞAÐ?
135
mannlausar og búðirnar lokaðar eins og vant var á mánudagsmorgnum fram
undir hádegi. Hús og búðir sýndust svo lítil sem væru þau í gluggum leikfanga-
búðar og biðu eftir einhverju barni til þess að koma litauðugu lífi í gang. Úti
á Pollinum hallaði sjómaður sér út yfir borðstokkinn á skektu sinni og virtist
sem í sælum svefni, og skektan virtist svífa í loftinu, því að vatnsflöturinn var
sem spegill, en fjöllin sveipuð bjartri móðu, og manni fannst maður vera um-
luktur óendanlegu ljóshafi. Tveir hrafnar, sem virtust óvenju svartir, flugu
til vesturs sem væru þeir síðustu leifar næturmyrkursins, sem sólin hafði
splundrað og dreift. Ég horfði á eftir þeim, þar til þeir hurfu líka út í sól-
skinið, og dúnalognið ómaði í eyrum sem hljómur klukku, sem er nýlega
hætt að hringja.
Ég rölti áfram og hugsaði um dúnalogn og önnur falleg, íslenzk orð,
og þegar þar að kom, að ég var farinn að velta fyrir mér beygingum þeirra,
var ég kominn út úr bænum. Það virtist bjánalegt að snúa nú við og fara
í tíma til Mr. Thorsteinssons — hreinn glæpur að halda sig innanhúss í slíku
veðri — svo að ég hélt áfram hátt upp í hlíð með útsýn yfir bæinn og Eyja-
fjörð endilangan. Þar sat ég sem eftir var dags og las þýðingu Dasents á
Brennu-Njáls sögu, eða Njálu eins og íslendingar segja. Aldrei síðar hefur
frásagnarlist náð slíkri fullkomnun sem með fslendingum áður en prent-
listin var uppfundin. Að undanskildum ættartölunum, sem eru íslending-
um mikils virði, en heldur leiðar nútíma lesanda, hef ég aldrei lesið neitt,
sem þolir samjöfnuð við íslendingasögur. Og er til dásamlegra dæmi um
þessa list án listar en Brennu-Njáls saga. Ég las hana í fyrstu á sjálfum
sögustöðunum. Allar þessar gömlu sögur, og þó sérstaklega Njála, svipta mann
ánægjunni af því að lesa nútíma skáldsögur. Persónurnar lifa í orðum sínum og
gjörðum, og lesandinn verður höfundarins alls ekki var. Þegar kemur að 127.
og 128. kafla í Njálu, þar sem sagt er frá því er Flosi og stórt hundrað manna með
honum brenna Njál inni á Bergþórshvoli ásamt konu hans og sonum, verður
lesandanum ljóst, að frásagnarlist náði fullkomnun fyrir þúsund árum, öldum
áður en imprað var á því á Vesturlöndum, að frásögn væri list. Bezta æfing,
sem ungur maður, er hygðist gerast rithöfundur, gæti fengið, væri að mínum
dómi sú að lesa íslendingasögur, og þá helzt á íslandi, þar sem sögurnar gerast.
Hann mun læra meira um frásagnarlist af þeim en af öllum þeim kennslubók-
um og handbókum samanlögðum, sem samdar hafa verið um þetta efni. Þetta
getur þó orðið honum hættulegt, því að við lestur þessara bókmennta $ér hann