Uppeldi og menntun - 01.01.1997, Síða 22

„AF ÞVÍ LÆ R A BÖRNIN MÁLIÐ"
...Við útskýrum fyrir peim hverjir húa íhúsinu ... og athugum hvaða fjölskyldur
petta eru ... er petta varafjölskyldan, fram-, tungu-, afturbaksfjölskyldan ... pau
eru mjög fljót að átta sig á pessu. Þegar búið er að fara í nokkra stafi pá kunna pau
vinnubrögðin, syngja vísu um stafinn og hljóðið og teikna eitthvað sem passar við.
(Kennari A)
Lesefni í báðum skólum voru textar í þar til gerðum lesheftum auk lestrarbóka.
Kennarar kenndu báðir yfir allan bekkinn (hópkennsla) þegar verið var að kenna
stafinn. En þegar börnin lásu komu þau hvert og eitt til kennarans og lásu upphátt
fyrir hann.
Lestur og skrift fóru saman þegar barnið æfði að skrifa bókstafinn sem það var
að læra og þegar það skrifaði orð og stuttar setningar í þar til gerðum verkefnum í
lestrarkennslunni.
í ritun voru börnin einkum hvött til þess að skrifa frá eigin brjósti í sögu-
gerðarbækur (sögubækur).5
Þau eru með sögugerðarbækur. Þau gera pær eingöngu heima. Yfirleitt eru pað
foreldrarnir sem skrifa texta fyrir pau og sum peirra fara ofan í pá með blýanti eða
litum. En ég reyni að leggja áherslu á að petta sé peirra saga ... (Kennari B)
Bækur voru sjálfsagðar í báðum skólum og notkun þeirra snerti meira og minna
alla þætti móðurmáls, tal, lestur og ritun. Auk lestrarbóka sem tilheyrðu lestrar-
kennslunni höfðu börnin aðgang að nokkrum fjölda bóka inni í skólastofunni.
Reglulega var lesið fyrir börnin úr bókum.
Þau fá sína lestrarbók við hæfi. Við gefum okkur ákveðinn skala eða ákveðnar
bækur, sem krakkar mega fara yfir í sex ára bekk, pannig að við séum ekki að fara
inn á bókaforða sem er fyrir næsta árgang á eftir. Þegar pau eru búin með pessar
bækur fá pau að fara á bókasafn og lesa bækur í samráði við bókasafnsfræðing.
Svona léttlestrarbækur. (Kennari B)
- Þau koma með uppáhaldsbókina að heiman og segja hvað hún heitir og eftir hvern
hún er. (Kennari A)
- ...ég hef pá aðferð í lestrinum að pau fara á sínum hraða ... Ég hef alltaf haft
bækur pegar við erum að ræða um eitthvert sérstakt málefni. Þá tek ég til bækur á
bókasafni og hef áhugavekjandi borð. (Kennari B)
í báðum skólunum voru margs konar spil og þrautir sem börnin höfðu aðgang að
og nýttist þeim beint og óbeint í lestri og ritun. í skólastofunum var eitthvað um
það að verkefni með eða án texta og myndir eftir börnin héngu uppi á veggjum.
Stafrófið var uppi á vegg og líka ýmis spjöld með algengum smáorðum.
Samantekt
Hér hefur komið fram að niðurstöður fyrstu og annarrar rannsóknarspurningar
sýna að í grunnskólunum var talmál fyrst og fremst þjálfað í tengslum við lestrar-
nám. Markviss þjálfun þess var liður í undirbúningi fyrir það og einnig samhliða
5 Sögugerðarbók fer barnið reglulega með heim. f hana á það að skrifa sögu eða annað frá eigin brjósti. Foreldrar
skrifa fyrir barnið eða hjálpa því að skrifa. Sagan er myndskreytt að vild. Kennari eða bamið les söguna upp-
hátt í bekknum.
20
J