Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Blaðsíða 21

FERILL
11
skoðuu, að lítt væri til bóta að vikja frá handritunutu,
livorki um einstök orð né vísur. Sama stefna kemnr yfir-
leilt fram i Eddu-útgáfu Detters og Heinzels, I—II, 1903. En
aðrir könnuðir hafa farið miklu lengra i þvi að lima sundur
kvæðið en Miillenhoff og Finnur Jónsson. Wilken (í tveim
ritgerðum i Zs. f. d. Ph. XXX og XXXIII) skellir með einu
hnifsbragði 27 vísur framan af kvæðinu. Boer (Iiritik der
Völuspá, Zs. f. d. Ph. XXXVI og Eddu-útgáia 1922) greinir
milli tveggja aðalskálda; sé 21 visa eftir hið eldra en 20 eftir
hið yngra. Alt, sem þar er fram yfir, er írá hinum vonda,
o: enn þá yngri viðbætur.
Eg hef hiklaust fylgt þeirri reglu að hverfa ekki frá bezta
texta handritanna, sem völ var á, fyr en í fulla hnefana, og
það hvorki um einstök orð né vísur, Þetta hef ég ekki gert
af neinu oftrausti á handritunum. Ég efast t. d. ekki um, að
dvergatalið sé viðauki. Allar eldri skýringar, sem reyndu að
tengja það við visurnar á undan (Hallgr. Scheving, Hamme-
rich), eru ótækar. En i fám atriðum eru röksemdirnar svo
augljósar. Hitt er furðu djarft að útskúfa visum vegna þess
eins, að einhverjum N. N. finst, að svo hefði höfundur
Völuspár aldrei getað komist að orði, um þetta aukaatriði
hefði hann aldrei farið að yrkja o. s. frv. Heusler hefur bent
á, hvað af þvi leiddi að treysta handritunum að fullu: þá
yrði að fara algerlega eftir Völuspártexta Hauksbókar, ef
Iionungsbók hefði glatast (sjá Boer, Kritik, 289). Gott og vel!
Hugsum hugsunina feti lengra: mundi nokkur ritskýrandi
nútimans treysta sér að færa kvæðið til svipaðrar myndar
og K hefur, ef hann ætti að fara eftir H einni? Þetta er
aðalatriðið. Þessari spurningu verður að svara neitandi. Vér
nemum ekki staðar af því að handritin sé örugg, heldur
af því að aðferð ritskýringarinnar leyfir ekki að fara lengra,
án þess að komast á flugstigu. Samanburður rannsóknanna
hvetur til varkárni. Sumt af því, sem Múllenhoff og Finnur
Jónsson kalla viðbætur, telur Boer til allraelzta kvæðisins
(sjá skýringar við 37. og 55. v., smbr. skýringar við 65. v.),
Wilken virðist engan formælanda hafa fengið fyrir sína
skoðun, Boer heldur ekki, nema í örfáum atriðum, og er
það þó ekki af þvi, að málstaður hans sé slælega varinn.
Eins og gefur að skilja er það, sem ritað hefur verið um
Völuspá fyr og síðar, ærið misjafnt að gæðum. Er ekki ein-
ungis þrekraun, heldur stundum skapraun, að brjótast gegn-
um það alt saman. Ritskýringin er að vissu leyti dapurleg