Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Blaðsíða 33

ÚMGERÐ OG UPPISTAÐA 2Ú
jötnanna. Er það vafalaust að nokkru leyti rétt. En þó
bendir 2. visa til, að völvan sé sjálf furðu gömul.
Með 19., 20. og 27. visu hefst að nokkru leyti nýr þáttur
í kvæðinu. Nú segir völvan veit ek (hon), þegar hún er að
lýsa því, sem enn er óbreytt þegar kvæðið er kveðið, en
oftast sér hon, sá hon. Þessi þáttur nær til 43. vísu. Sumir
skýrendur hafa kallað hann lýsingu nútiðar, en það getur
ekki verið rétt. Skáldið hugsar sér vafalaust vig Baldurs og
refsingu Loka sem atburði fortíðar. Nútiðarlýsing (o:
lýsing ástands hinnar líðandi stundar) er ekkert nema
stefið (44. v.). Samt gerir frásagan um mót Óðins og völ-
unnar þáttaskíftingu i kvæðinu. Eftir það eru hæflleikar
hennar þroskaðri (sjá, í stað muna og vita), öll athygli
hennar beind að tildrögum ragnaraka. En þessi tviskiftíng
fortíðarinnar hlaut að leiða af sér rugling á tiðum kvæðis-
ins. Þar sem lýst er þvi, sem hefur verið og er (19, 20, 27,
35—39) má vel vera nútið. Handritunum ber þar ekki sam-
an, og ósamkvæmnin er auðsæ: jellu eitrdropar . . . sá er
undinn salr (38. v.), gól um ásum . . . en annarr gelr (43.
v.). Þetta hef ég reynt að laga í siðara lextanum, og getur
hver haft það sem honum þykir trúlegast. 41. v. skil ég sem
fortíðarlýsingu (præsens historicum), smbr. texta Hauksbókar.
Með 45. v. verður alt aftur samkvæmt sjálfu sér: hrein
framtíðarlýsing. Nú segir völvan: Brœðr munu berjask o. s.
frv., og þar sem nútið er höfð, er framtiðarmerkingin aug-
ljós. Sjálf völuspáin er ekki nema 45—65. v.
Eitt af þvi, sem haft hefur verið til þess að greina á milli
þriggja hluta Völuspár, eru hin svonefndu stef. Völuspá er
ein um að hafa stef meðal Eddukvæða, fyrir utan stælingu
hennar, Vspá ina skömmu. Það sem stundum hefur verið
nefnt þvi nafni í Baldrs draumum, viðkvæði völunnar, er alt
annars eðlis. En þó að stefin i Völuspá bendi á skyldleik
hennar við dróttkvæðin, má ekki gleyma mismuninum.
Engin drápa hefur sitt stefið af hverri tegund, eins og Völu-
spá, og ekkert af þessum þrem stefjum er alveg samskonar
og stef dróttkvæða: fyrsta stefið (Þá gengu regin öll, 6, 9,
23, 25) er fyrri hluti vísu, þriðja stefið (14. v.) heil visa,
annað stefið (vituð ér enn, eða hvat) er ekkert annað en
viðkvæði. Skáldið hefur farið þarna eftir smekk sínum og
geðþótta, en engum reglum. Hann hefur stefin til þess að
stilla blæ kvæðisins: í fyrsta hluta ráð og vald hinna ungu