Árbók Háskóla Íslands

Árgangur

Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Blaðsíða 52

Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Blaðsíða 52
42 VÖLUSPÁ verið setí þar vegna þess að vísan annars er um jörðina, en i raun og veru átt heima á eftir 5.-6. v.? Engum hefur þó dottið í hug, svo ég viti, að rífa sundur 7. visuna, af því að þar er sagt, að æsir hafi smíðað auð, áður en þeir gerðu sér tangir og tól! Sá sem að mínu áliti hefur skýrt visu þessa á skarpleg- astan og skáldlegastan hátt, er Julius Hoffory (Eddastudien 71—85). Hann íelst að visu á skoðun Miillenhoffs, að þær 'eigi upprunalega ekki heima í Völuspá, en telur sennilegt, að þær hafi slæðst þangað úr jafngömlu kvæði um likt efni. Á aldur 5. v. bendi orðmyndin jöður, sem ritari K hafi ekki skilið og gert úr vitleysuna jódýr. Bugge hefur bent á, að jöðurr (kemur annars fyrir sem mannsnafn) sé = jaðarr. Hoffory álítur, að hér sé skáldið að lýsa miðnætursólinni. Hann hafi séð hana (líklega á ferðalagi), og þeirri hugsun skotið upp í honum, að svona hafi sólin gengið í árdaga, áður en skipulag var komið á heiminn: verið á ferð um miðja nótt, samferða mánanum (sinni = förunautur), af því að hún kunni ekki að ganga undir (í sali sína). En þegar sól er á lofti um nætur, verður máninn fölur og sviplaus, eins og hann viti ekki um mátt sinn. Vísuorðin um stjörn- urnar telur Hoffory fleyg, yngra en vísuna sjálfa. Erfiðast er að skýra: varp hendi o. s. frv. Það er eins og sólin (hugsuð í konulíki) gripi um himinjaðarinn, þegar hún kemur norður, og finnur þó engan hvíldarstað: hún rennur um stund fast niður við sjónhringinn. Líkt þessu skýrir Björn M. Ólsen (Tímarit, 1894, 103): »goðin þurftu að gefa sólinni fasta braut, láta hana hætta að halda sér dauðahaldi i sjóndeildarhringinn, kenna henni að bruna upp á háloftið til að hita, lýsa og lífga«. Ýmsar aðrar skýringar eru til á fyrra hluta þessarar visu, og sumar enn torskildari en vísan sjálf.1) 1) Wadsteia (Arkiv XV, 158—61) þýðir: »solen kastades fram söderi- fráa pá högra sidan över himlaranden i mánens sallskap«. Með pessu álítur hann eðlilegum sólargangi lýst, og var þá ekkert að laga fyrir goðin. Hann lítur á sól sem þágufall, en það er sólti í Völuspá 38, 64. — Gebhardt (PB Beitriige XXIV, 412—13): »Zu unserer rechten hand, wenn wirs von siiden aus betrachten, kam um den himmelsrand her- auf die sonne, welche die namliche bahn beschreitet wie der mond«. — Finnur Jónsson: »Stiller man sig med ansigtet mod syd, og hvis man saa, eller tænkte sig at se, solen stige op i vest og gaa mod öst, tror jeg man kunde have betegnet det paa den her brugte maade«
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156

x

Árbók Háskóla Íslands

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Háskóla Íslands
https://timarit.is/publication/588

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.