Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Blaðsíða 45

1. V.
SKYRINGAR
35
vist, að sagan um Ríg (Heimdall) er spakleg hugsmíð þrosk-
aðs manns (mythus philosophicus, Neckel, Beitrage 112),
likt og uppistaðan i Völuspá, en hefur aldrei orðið almenn-
ings eign. Er þetta atriði, sem ef til vill ætti að gæta meir
en gert hefur verið, þegar reynt er að timasetja bæði þessi
kvæði. — Myndin Heimdallar í H er réttari, þótt K hafi
tvisvar Heimdalar. Heimdallr er venjulega skýrt »sá sem
lýsir um heim (allan)«, smbr. nöfnin Dalla, Dellingry
Mardöll.
vildu, at ek, Valföðr. Bugge fór hér eftir Konungsbók og
tók svo upp: þú vilt, Valföðr, at ek telja fyr (þér) forn spjöll
o. s. frv. Með þvi móti verður full samræmi milli þessarar
vísu og þeirrar 28.: völvan flytur spá sína fyrir tilmæli Óð-
ins. Hún hefur sama nafnið i ávarpi sinu þar og hér: Val-
föðr. Myndin vildu er sama sem viltu (sem stendur í H);
líkt kemur oftar fyrir í K (Bugge 34 nm.). Þessi skilningur
Bugge þykir mér betri en annara skýrenda, en af því að
hann er enganveginn sjálfsagður og á þessu veltur mjög
skilningur á umgerð kvæðisins yíirleitt, tel ég skylt að geta
helztu skýringa annara. — Múllenhoff breytti vildu i vildi:
Valföðr vildi, at ek telja o. s. frv. Breytingin er varla til
bóta (fortíð og nútið fara hér illa saman), og skilningurinn
á sambandi óðins og völunnar hinn sami. — DH taka
Va(l)föðrs eftir Hauksbók og rita: vildu, at ek Valföðrs vél
fram telja, en skýra: (menn) vildu, að eg flytji kvæði. Með
þessu móti eru það megir Heimdallar, sem hvatt hafa völ-
una til þess að seg'ja fram spá sina í kvæði. Milli þessarar
og 28. visu er þá ekkert beint samhengi. En aðalgalli þess-
arar skýringar er sá, að Vatföðrs vél getur alls ekki verið
kenning á kvæði. Viðris þgfi er þar ekki sambærilegt. Vél
kemur aldrei fyrir um það »sem fengið er með vél«. —
Loks má geta þess, að Rydberg heldur myndinni vaföðrs í
H, sem alment er talin ritvilla, og álitur efni Völuspár vera:
vél Váföðrs (Loka): »det ondes faders svekfulla gárningar«
(Unders. I, 656). En þessi skýring er hvorki í samræmi við
orðin sjálf (vél getur ekki verið íleirtala), né aðalefni
kvæðisins.
fyr telja, smbr. dönsku fortœlle; fram telja i H er í sjálfu
Rigsþulu (Beitráge 118 — 19). En sé nú efni Kígsþulu cinmitt að miklu
leyti skáldsins eign\ hvaðan kom þá höfundi Völuspár þekking á því
efni, et hún er eldra kvæði?