Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Blaðsíða 47

1-2. v.
SKÝRINGAR
37
En um þessa undirheima veit enginn neitt, enda er hug-
myndin vafalaust óljós frá upphafi.
niu iviði. Þetta hefur verið skilið á ýmsan hátt, en litil
von, að það verði nokkurn tima skýrt til hlítar. í H stendur
íviðjur, sem kemur annarsstaðar fyrir í merkingunni tröll-
kona: ek slæ eldi of íviðju, Hyndluljóð 48. v., hvort sem
það aftur merkir upprunalega »sú sem i skógi býr« (smbr.
Völuspá 40. v.), eða »meingjörn vættur« (smbr. íviðgjarn).
Bugge hallast að texta H í Studier (I, 491) og getur til, að
þessar niu íviðjur sé níu mæður Heimdallar. En um þær
vita menn svo lítið, að litlu er að bættara. — MúllenhoíY
skýrir iviði: rými, geima, i viðinum, o: askinum. — Finnur
Jónsson ritar ívíði, hvorugkynsorð í ileirtölu = viðáttumiklir
geimar (í- til áherslu). —. Axel Kock (Arkiv XXVII, 121—26)
telur bæði íviði og íviðjur geta verið réttar myndir. Orðið
muni hafa jafnyfirgripsmikla merkingu og fornsænsku orðin
»inviþir, inviþiur«: »sammanfatningen av all báde livlös och
levande egendom«. Ætlaði þá vöJvan að segja: ég þekki niu
heima og alt sem í þeim er. Þó telur Kock lika hugsanlegt,
að íviðir sé sama sem innviðir (rengur), og merki þá megin-
stoðir heimsins (várldsgrundpelare). Gallinn á skýringu Kocks
er sá, að af sænskri málvenju er hæpið að álykta um ís-
lenzka, og dæmi eins og ílendr — innlendr sannar varla, að
í- og -inn hafi skifzt á i forskeytum. — Loks hefur Björn
M. Ólsen fjallað um orðið (Arkiv XXX, 129—33). Hann telur
iviðjur einu réttu myndina, iviði ritvillu (ef það væri af
íviðr, ætti þolfall að vera íviðu). En viðjur sé myndað af
viðr, smækkunarorð, smbr. viðjar um viðitágar. íviðjur sé
rótargreinar asksins, sem kvíslist um niu undirheima og
haldi þeim saman. Fyrir mold neðan eigi við íviðjur: völvan,
sem risin er upp frá dauðum, sér askinn frá sínu neðan-
jarðar sjónarmiði. En hvað sem öðru i þessari skýringu
líður, kýs ég heldur að taka saman »mjötvið mæran fyr
mold neðan« og skilja það eins og Bugge (Studier I, 491):
völvan hrósar langminni sínu, að hún muni askinn áður en
hann var úr grasi vaxinn. Er sú skýring miklu fegurri, og
þá að eins nýtur lýsingarorðið »mæran« sín, en væri annars
eyðufylling: eftir þessu tré, sem nú ræður mörkum veraldar
og er frægst með mönnum, man ég þegar það var frjó i jörðu.
mjötviðr, máltré Kunna e-s mjöt (Hávamál 60, Höfuð-
lausn Egiis, 20. v.) = kunna að setja þvi rétt takmörk (mjöt