Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Blaðsíða 147

SKÁLDIÐ
137
goðum og búa í hendur Gullveigu. Petta er það skeið goða-
sögunnar, þegar óðinn blandar blóði við Loka, Freyr fær
Gerðar, goðin þiggja af jötnum. En af öllum viðskiftum við
óvini sína eru þau hættulegust að þiggja af þeim gjaíir.
Þó að gjör sé sagt frá næsta stiginu, er það líka all-
torskilið. Skáldið þekti hina fornu sögu um styrjöld Ása og
Vana. Vanir réðu fé og ársæld, og því var sennilegt, að
Æsir hefði barist til auðar. En það var merki þess, að úti
væri um ánægju þeirra og sakleysi. 1 stað þess að segja al-
ment, að goðin hefði rænt gulli Vana, birtast atburðirnir
honum í myndum: gullið kemur í völuliki, björt og heill-
andi seiðkona, Æsir vega þessa Gullveigu, brenna hana
þrisvar, en hún sleppur jafnheil úr greipum þeirra og fer
athæfi sínu fram. Þá heimta Æsir bætur af Vönum, styrj-
öldin hefst að boði Óðins og folkvig eru komin inn í heim-
inn. Vönum sækist vel bardaginn, að því er virðist fyrir
fjölkyngi sína. — Hér er eyða í kvæðið, þar sem sagt hefur
verið frá sáttum og gislingum milli Ása og Vana, og samn-
ingi borgarsmiðsins við Ásu.
Goðin sjálf hafa borist á banaspjótum og borðveggr
borgar Ása er í rústum. Þó að jötnar hafi róið undir, hafa
þeir enn ekki gert sig bera í neinum fjandskap við goðin.
Og nú kemur smiður úr Jötunheimum, sem býðst til að
bæta skaðann svo að betur sé en áður, gera nýja borg og
traustari. Að visu eru kostirnir ægilegir, ef til þess kæmi að
greiða smiðnum kaupið: Freyju, sól og mána. En goðin eru
enn sem börn að viti og reynslu, og Loka, óvininum í her-
búðum þeirra, veitir auðvelt að telja þeim trú um, að þau
eigi ekkert í hættu. Nú hefur auðsóknin sett mark sitt á Asu.
Þeir, sem fyrrum hátimbruðu hörg og hof, vilja nú láta aðra
vinna fyrir sig, og reyna að véla þá af kaupinu. Loki færir
sér í nyt jötuneðli þeirra sjálfra, tregðuna.
Smiðurinn lýkur starfi sínu og heimtar kaupið. Þá vakna
goðin eins og af svefni og spyrja, hver valdið hafi þessum
ódæmum. En nú er ekki nema um tvo kosti að velja, og
báða illa: annaðhvort að gefa jötnum Freyju, sól og mána
— gera heiminn aftur dauðan óskapnað, — eða rjúfa eiða á
smiðnum. Síðari kosturinn hlýtur að verða valinn. Eiðarnir,
mál öll meginlig, eru rofnir. Nú er heimur goða og manna
gerspiltur. Nú þurfa jötnar ekki annars en biða uppsker-
unuar af því, sem þeir hafa sáð.
Það er ákatlega merkileg hugmynd að láta »syndafall«
18